FEDERAL EGZOZ GAZ ANALİZ CİHAZI

EGZOZ GAZI EMİSYONU KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, trafikte seyreden motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan egzoz gazlarının neden olduğu hava kirliliğinden ve etkilerinden, canlıları ve çevreyi korumak amacıyla egzoz gazı kirleticilerinin azaltılmasını sağlamak ve ölçümler yaparak kontrol etmek üzere gerekli usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, Ek-1 de yer alan kategorilerde ve kamuya ait araçlar da dahil olmak üzere trafikte bulunan dört ve daha fazla tekerlekli yolcu ve yük taşımaya mahsus karayolu motorlu taşıtlarını kapsar. 
(2) Bu Yönetmelik iş makineleri, tarım ve orman traktörleri, motosikletler ve mopedleri kapsamaz.

Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun Ek 4 üncü maddesine ve 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen:
a) Absorbsiyon katsayısı: Duman koyuluğunu gösteren ve egzoz gazı içinden geçen ışığın soğurması ile ölçülen katsayıyı, 
b) Araç muayene istasyonu: Araçların niteliklerinin tespit ve kontrol edildiği, bunun için gerekli cihaz ve personeli bulunan, araç muayenesinin yapıldığı ve muayene kanallarının olduğu tesisleri,
c) Araç muayene istasyonu geçici işletme yetki belgesi: Her bir araç muayene istasyonu için Ulaştırma Bakanlığı tarafından işleticiye verilen bir yıl süre ile geçerli belgeyi,
ç) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,
d) Denetim yetkilisi: Çevre Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasına göre yetki devri yapılan kamu kurum ve kuruluşlarının yetkili personelini,
e) Duman: Taşıtın egzoz borusundan çıkan, tam yanmış veya yanmamış yakıt zerrelerinin meydana getirdiği siyah, gri-beyaz veya mavi renkli aerosolü,
f) Duman koyuluğu: Tam şeffaf gaz için duman koyuluğu % 0, ışığı tamamen absorbe eden, geçirgen olmayan gaz için ise % 100 olmak üzere egzoz gazı içerisinde bulunan, şeffaf olmayan parçacıkların, gazdan geçen ışığın aydınlatma şiddetini, yani aydınlanan birim yüzey için ışık akısını, azaltma yüzdesini,
g) Egzoz gazı: Bir motorlu taşıtın egzoz borusundan çıkan gazı,
ğ) Egzoz gazı kirleticileri: Egzoz gazında bulunan ve çevreyi kirleten bileşenleri,
h) Egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonu: Motorlu taşıtların egzoz gazı emisyon ölçümlerinin yapıldığı;
1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan araç tiplerinden en az biri için TS 12047 Yetkili Servisler-Motorlu Araçlar İçin-Kurallar Standardını sağladığını Türk Standartları Enstitüsünce verilen Hizmet Yeterlilik Belgesi ile belgeleyen gerçek ve tüzel kişilerin çalıştırdığı sabit yetkili servis istasyonlarını,
2) Ulaştırma Bakanlığının yetki verdiği gerçek ve tüzel kişilerin çalıştırdığı, aynı zamanda TS EN ISO/IEC 17020 Çeşitli Tipteki Muayene Kuruluşların Çalıştırılmaları İçin Genel Kriterler Standardını sağladığını belgeleyen sabit veya mobil araç muayene istasyonlarını,
ı) Egzoz gazı emisyon ölçüm pulu: Trafikte seyreden taşıtlar için yapılan egzoz gazı ölçümü sonunda, ölçüm sonucu uygun olan taşıtlara verilen pulu,
i) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi: Egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonlarına egzoz gazı emisyon ölçüm yapabilme yetkisi veren ve Bakanlıkça düzenlenen belgeyi, 
j) İşleten: 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda yer alan işleten tanımını,
k) Karayolu: Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, yol, otoyol, köprüler ve benzeri yapı ve alanları,
l) Katalitik dönüştürücü: Egzoz gazındaki kirleticileri zararsız veya daha az zararlı bileşenlere dönüştürmek amacıyla bir taşıtın egzoz sistemine yerleştirilen reaktörü, 
m) Lambda değeri: Gerçek hava/yakıt oranının teorik hava/yakıt oranına bölünmesi ile bulunan değeri, 
n) LPG (Sıvılaştırılmış petrol gazı) veya NG (Doğal gaz) yakıt kullanan taşıt: Tahrik sisteminde LPG (Sıvılaştırılmış petrol gazı) veya CNG (Sıkıştırılmış doğal gaz), LNG (Sıvılaştırılmış doğal gaz)  kullanımı için özel teçhizat ile donatılmış bir taşıtı, 
o) Motorlu taşıt: Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan ve makine gücüyle yürütülen aracı/taşıtı,
ö) Motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı:  Trafikte seyreden taşıtlar için yapılan egzoz gazı ölçümü sonunda, ölçüm sonucu uygun olan taşıtlara verilen egzoz gazı emisyon ölçüm pulunun yapıştırıldığı ruhsat belgesini,
p) OBD (On Board Diagnostic) sistemi: Bilgisayar hafızasında bulunan arıza kodları vasıtasıyla muhtemel hata alanını tanımlayabilen, emisyon kontrolü için kullanılan araç üzerindeki teşhis sistemini,
r) Pozitif ateşlemeli benzin motorlu taşıt: Benzin ile çalışan, buji ateşlemeli motora sahip taşıtı,
s) Protokol: İl çevre ve orman müdürlüğü ile egzoz emisyon ölçümünü gerçekleştiren istasyon işleteni arasında imzalanan sözleşmeyi,      
ş) Sıkıştırma ateşlemeli dizel motorlu taşıt: Dizel yakıtı ile çalışan, sıkıştırma ile ateşlemeli motora sahip taşıtı,
t) Soruşturma zamanaşımı: 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunun 20 nci maddesinde belirlenen zamanaşımı sürelerini,
u) Taşıt sahibi: Taşıt için adına yetkili idarece tescil belgesi verilmiş veya sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişiyi,
ü) Trafik zabıtası: Karayolları Trafik Kanunununda trafik zabıtası olarak belirtilen görevlileri,
ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Egzoz Gazı Emisyon Ölçümleri
Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin verilmesi ve kullanılmasına ilişkin kriterler

MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelikte belirlenen şartları sağlayan egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonlarına Bakanlıkça düzenlenmiş egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi verilir. Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi, yalnızca yetki belgesi üzerinde belirtilen adresteki ölçüm istasyonu için geçerlidir. Yetki belgesi verilmiş olan sabit istasyon işletenleri mobil taşıtlarla egzoz gazı emisyon ölçümü yapamazlar.
Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırma periyotları

MADDE 6 – (1) Taşıtlar, Ek-1 de belirtilen sınıflar esas alınmak kaydıyla cinslerine, kullanılma amaç ve şekillerine uygun olarak aşağıda belirtilen periyotlarda egzoz gazı emisyon ölçümüne tabi tutulur:
a) Hususi otomobiller ilk üç yaş sonunda ve devamında her iki yılda bir.
b) Resmi otomobiller ilk iki yaş sonunda ve devamında yılda bir.
c) Diğer motorlu taşıtlar ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir.
ç) Trafikte seyreden tüm motorlu taşıtlar on yaş sonunda yılda bir.
(2) Taşıtın trafiğe çıkışından sonraki muafiyet süresinin bitim tarihinden itibaren bir ay içerisinde egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırılması zorunludur. Takip eden emisyon ölçümleri ise taşıtın trafiğe çıkış tarihi esas alınarak uygulanır. 
Egzoz gazı emisyon ölçüm esasları ve sınır değerleri

MADDE 7 – (1) Pozitif ateşlemeli benzinli motorlara sahip motorlu taşıtların egzoz gazı emisyon ölçümünde aşağıdaki usul ve esaslar ile sınır değerler uygulanır:

a) Lambda sondası kontrollü üç yollu katalitik konvertör gibi bir emisyon kontrol sistemi ile kontrol edilmeyen egzoz gazı emisyonlarında;
1) Test öncesinde sistemde bir sızdırma kaçak olup olmadığının kontrolü için egzoz sisteminin gözle muayenesi yapılır.
2) Üreticisi tarafından takılmış emisyon kontrol aksamı varsa, bunların tam ve tatminkar bir durumda olduğunun, bir kaçak olmadığının tespiti için gözle muayene yapılır. Taşıtın, üreticisinin tavsiyeleri dikkate alınarak, makul bir süre motorun çalıştırılmasından sonra motor yüksüz rölanti devrinde iken egzoz gazındaki karbon monoksit miktarı ölçülür. Egzoz gazındaki azami müsaade edilebilir karbon monoksit miktarı taşıt üreticisinin belirttiği gibidir. Böyle bir bilgi yoksa karbon monoksit miktarı Tablo-1 deki değeri geçemez.
b) Lambda sondası kontrollü üç yollu katalitik konvertör gibi bir emisyon kontrol sistemi ile kontrol edilen egzoz gazı emisyonlarında;
1) Test öncesinde sistemde bir sızdırma kaçak olup olmadığının kontrolü için egzoz sisteminin gözle muayenesi yapılır.
2) Üreticisi tarafından takılmış emisyon kontrol aksamı varsa, bunların tam ve tatminkar bir durumda olduğunun, bir kaçak olmadığının tespiti için gözle muayene yapılır.
3) Taşıtın emisyon kontrol sisteminin verimliliği için taşıt emisyon kontrol sistemindeki katalitik dönüştürücü verimi ya standarttaki şekilde ya da üretici tarafından teklif edilerek tip onayı sırasında kabul edilen metot ile egzoz gazında lambda değeri ve karbon monoksit ölçülerek belirlenir. Böyle bir bilgi yoksa veya tip onayı veren yetkili mercii bunu referans değer olarak kabul etmiyorsa, karbon monoksit miktarı Tablo-1 deki değeri geçemez.
(Tablo-1): Trafikte kullanılmakta olan benzin motorlu taşıtlarda karbon monoksit sınır değerleri:

TAŞITA AİT BİLGİKarbon Monoksit( hacimce % )
Egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri emisyon kontrol donanımı olmayan taşıtlar 
Rölantide 
1/10/1975 den öncekiler 6
1/10/1975-1/10/1986 arasındakiler 4,5
1/10/1986 sonrakiler3,5
Egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri  emisyon kontrol donanımı olan taşıtlar 
 Rölantide (<2000 min–1) *
Taşıt üreticisinin belirlediği bir CO miktarı yok iseEn fazla 0,5
70/220/AT Yönetmeliğinin 98/69/AT değişikliğine göre tip onayı alan taşıtlar veya 2003 model yılından itibaren En fazla 0,3
Yüksek Rölantide (≥ 2000  min–1)
Taşıt üreticisinin belirlediği bir CO miktarı yok iseEn fazla 0,3
70/220/AT Yönetmeliğinin 98/69/AT değişikliğine göre tip onayı alan taşıtlar veya 2003 model yılından itibarenEn fazla 0,2

Lambda değeri, üreticisinin belirlediği şartlara göre 1+/- 0,03
* 70/220/AT Direktifinin 98/69/AT değişikliğine göre OBD sistemine sahip taşıtlarda alternatif olarak OBD sisteminin doğru çalışıp çalışmadığının kontrolü de gerçekleştirilebilir.

c) Bu fıkrada belirtilen gruba giren yanma sisteminde LPG veya CNG/LNG kullanan ve egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri emisyon kontrol donanımı olan/olmayan pozitif ateşlemeli motorlu taşıtların egzoz gazı ölçümü LPG veya CNG/LNG ile de tekrarlanmalı ve CO hacimce Tablo–1 de belirtilen sınır değerlere uymalıdır. 
(2) Sıkıştırmalı ateşlemeli dizel motorlara sahip motorlu taşıtların egzoz gazı emisyon ölçümünde aşağıdaki usul ve esaslar ile sınır değerler uygulanır:
a) Vites levyesi boşta ve debriyaj kavramadayken serbest ivme süresince yani yüksüz rölantiden kesme hızına kadar egzoz gazının duman koyuluğunun ölçülmesi yapılır. Mekanik pompalı taşıtlarda, ölçümler öncesinde taşıtın püskürtme pompasında bulunması gereken mühür kontrol edilir.
b) Taşıtın ön hazırlığı: Deney ön hazırlık olmaksızın da yapılabilir, ancak güvenlik nedeniyle motorun ısınmış ve mekanik durumunun tatmin edici durumda olduğu kontrol edilmelidir. Ön hazırlık aşağıdaki gibi yapılır;
1) Motor, tamamen ısınmış olmalıdır. Yağ seviyesi kontrol çubuğu tüpüne yerleştirilen bir sonda ile ölçülen en az 80 °C lik yağ sıcaklığı veya normal çalışma sıcaklığı daha düşükse, normal çalıştırma sıcaklığı veya en azından kızıl ötesi radyasyon seviyesi ile ölçülen motor bloğu sıcaklığı eşdeğer bir seviyede olmalıdır. Taşıtın üretimine bağlı olarak bu ölçüm uygulanabilir görülmüyorsa, motorun normal çalışma sıcaklığına erişmesi beklenir. Bu motor soğutma fanı çalıştırılarak da sağlanabilir;
2) Egzoz sistemi, en az üç serbest ivme çevrimi veya eş değer bir yöntem ile temizlenmelidir.
c) Deneylerin yapılması:
1) Sızdırma olup olmadığının kontrolü için motorlu taşıtın egzoz sisteminin ilgili parçalarının gözle muayenesi yapılmalıdır.
2) Motorun ve takılmış herhangi bir turbo-beslenme (turbo-şarj) tertibatının, her bir serbest ivme devri başlatılmadan önce rölantide olması gerekmektedir.  Ağır tonajlı dizeller için ise bu durum, gaz pedalının serbest bırakılmasından sonra en az 10 saniyelik bir bekleme yapılmasını gerektirmektedir.
3) Her bir ivme çevrimini başlatmak için, püskürtme pompasından azami besleme sağlamak amacıyla gaz pedalına bir saniyeden az, tam ve devamlı olarak, fakat sert olmayacak bir şekilde basılmalıdır.
4) Her bir serbest ivme çevrimi sırasında, gaz pedalı serbest bırakılmadan önce, motor, kesme hızına veya otomatik vitesli taşıtlarda, üretici tarafından belirlenmiş hıza veya böyle bir bilgi yoksa kesme hızının üçte ikisine erişmiş olmalıdır. Bu süre motor hızı gözlenerek veya gaz pedalına ilk basma ile serbest bırakma arasında yeterli bir süre geçmesine izin verilerek, Ek-1 in birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen taşıt kategorileri için bu süre en az iki saniye olmalıdır. 
ç) Sınır Değerler: Konsantrasyon seviyesi, 3/7/2002 tarihli ve 24804 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlarda Kullanılan Dizel Motorlardan Çıkan Kirletici Emisyonlara Karşı Alınan Önlemler ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (72/306/AT) ne göre belirlenmiş ve serbest ivmelenme durumunda ölçülmüş ve taşıt üzerindeki etikete yazılmış olan seviyeyi geçemez. Böyle bir bilgi yoksa absorpsiyon katsayısı Tablo–2 deki sınır değerleri geçemez. 
(Tablo- 2): Trafikte kullanılmakta olan dizel motorlu taşıtlarda absorpsiyon katsayısı sınır değerleri

TAŞITA AİT BİLGİABSORPSİYON KATSAYISI

m-1
-Normal emişli dizel motorlarda
-Aşırı doldurmalı dizel motorlarda
( Türbo Şarjlı )2,5
3,0

(3) En son üç serbest ivme devrinin aritmetik ortalaması sınır değeri aşıyorsa, taşıtlar başarısız kabul edilir. 
Egzoz gazı emisyon ölçüm sonuçları

MADDE 8 – (1) Egzoz gazı emisyon ölçüm yöntemleri ve sonuçları bu Yönetmelikte tanımlanan standartlara ve sınır değerlere uygun olmak zorundadır. Egzoz gazı emisyon ölçüm sonucu uygun olan taşıt sahibine, sadece Bakanlık tarafından bastırılan egzoz gazı emisyon ölçüm pulu ve egzoz gazı emisyon ruhsatı verilir. Egzoz gazı emisyon ölçümü yapılmayan ve sınır değerleri sağlamayan hiçbir araca egzoz gazı emisyon ölçüm pulu verilmez ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı onaylanmaz. 
Egzoz gazı emisyon ölçüm pulu ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı

MADDE 9 – (1) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi verilen ölçüm istasyonlarına egzoz gazı emisyon ölçüm pulu ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı Bakanlıkça ya da yetkinin devredildiği il çevre ve orman müdürlüklerince verilir. 
(2) Egzoz gazı emisyon ölçüm pulu bedeli ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı bedeli, Maliye Bakanlığınca belirlenen yeniden değerleme oranı da dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir ve yapılan ölçümlerde bu bedel değiştirilemez. Egzoz gazı emisyon ölçüm pulu bedelinin Bakanlığa ait olan kısmı illerdeki Bakanlığa ait döner sermaye bütçesine gelir kaydedilir. Motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı ilk kez verildiğinde veya yenilendiğinde bedeli karşılığı verilir ve bedelinin tamamı illerdeki Bakanlığa ait döner sermaye bütçesine gelir kaydedilir. 
(3) Taşıtın el değiştirmesi durumunda egzoz gazı emisyon ölçüm pulunun geçerlilik süresi değişmez. Aracın plakasının da değiştirildiği durumlarda eski plakaya ait ruhsatın fotokopisi denetim görevlisine beyan edilir. 
(4) Her yıl Ocak ayının ilk haftasında, il çevre ve orman müdürlükleri tarafından bir önceki yıl ölçüm istasyonlarına dağıtımı yapılmış ancak işlem görmemiş egzoz gazı emisyon ölçüm pulları ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatları tutanakla tespit edilir ve pul ve ruhsat bedeli arasındaki fiyat farkı istasyon işleteni tarafından Bakanlığın Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü hesabına yatırılır.
(5) Bu Yönetmeliğe göre; Bakanlıkça düzenlenen egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin iptal edilmesi durumunda ölçüm istasyonuna ait işlem görmemiş pul ve ruhsat bedelleri illerdeki Bakanlığa ait döner sermaye saymanlıkları aracılığı ile istasyon işletenine iade edilir.
Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi

MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelikte belirlenen şartları sağlayan egzoz gazı emisyonu ölçüm istasyonu yetkilisince; TS 12047 ye göre alınan Hizmet Yeterlilik Belgesinin veya TS EN ISO/IEC 17020 Belgesi ile Ulaştırma Bakanlığının verdiği yetki belgesinin verildiği kurumca onaylanmış bir sureti ile birlikte istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğüne müracaat edilir. Müracaatı takiben, istasyon, il çevre ve orman müdürlüğü tarafından yerinde incelenir, gerekli şartları sağladığının tespiti ve uygun görülmesi halinde protokol düzenlenir. Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi ücreti Bakanlıkça belirtilen hesaba yatırılır.
(2) Müracaatın yapıldığı il çevre ve orman müdürlüğünce; TS 12047 ye göre alınan Hizmet Yeterlilik Belgesinin veya TS-EN ISO/IEC 17020 Belgesi Ulaştırma Bakanlığının verdiği yetki belgesinin verildiği kurumca onaylanmış bir sureti,  protokolün bir örneği ve egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi ücretinin ödendiğine dair belge Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça uygun görülen istasyon için egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenir ve belge istasyon yetkilisine verilmek üzere müracaatın yapıldığı il çevre ve orman müdürlüğüne gönderilir.
(3) Bakanlık egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenleme yetkisini il çevre ve orman müdürlüklerine devredebilir. Yetki devri yapıldığında Bakanlık tarafından bastırılan Yetki Belgelerinin kullanılması zorunludur. Yetki devri ile ilgili diğer esaslar Bakanlık tarafından yayınlanacak genelge ile belirlenir.
(4) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi sadece bir istasyon için geçerlidir.
(5) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin geçerlilik süresi düzenlendiği tarihten itibaren üç yıldır. İstasyon işleteninin yeni yetki belgesi talebi doğrultusunda uygunluk koşulları devam ediyorsa bedeli karşılığı yeni yetki belgesi düzenlenmesi işlemleri başlatılır. Yeni egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenleninceye kadar egzoz gazı ölçümleri istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğünce durdurulur. Egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonlarındaki faaliyetlerin sürekliliğinin sağlanması için yeni egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi talepleri üç yıl bitmeden önce Bakanlığa ya da yetkinin devredildiği il çevre ve orman müdürlüğüne yapılır.
(6) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi almış olan istasyonlar yetki belgesi geçerliliği devam ettiği sürece egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi bedeline ilişkin yapılan düzenlemelerden muaftır. 
(7) TS 12047 Yetkili Servisler-Motorlu Araçlar İçin-Kurallar Standardını sağlayan sabit istasyonlara ait Hizmet Yeterlilik Belgesinde yer alan bilgilerde olacak değişikliklerde, istasyon işleteni tarafından Türk Standartları Enstitüsünden yeni Hizmet Yeterlilik Belgesi alınır ve en geç on beş iş günü içerisinde bu yeni belge ile istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğüne başvurulur. Şirket sahibi aynı kalmak suretiyle yetkili istasyonun isim veya adresinde değişiklik yapılması durumunda yeni egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenmez. İl çevre ve orman müdürlüğü yetkilileri tarafından yerinde yapılan denetim sonucunda ölçüm istasyonunun uygunluğunun devam ettiğinin tespiti halinde, mevcut egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin arkasına “…………….adına düzenlenen bu egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi, Hizmet Yeterlilik Belgesinde yer alan …………….. hizmet yeri adresi için geçerlidir.” ifadesi yazılır ve il çevre ve orman müdürlüğü tarafından, geçerlilik tarihi değişmemek üzere onaylanır. Bu değişikliklere göre düzenlenen yeni protokol ve onaylanan egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin bir örneği il çevre ve orman müdürlüğü tarafından bilgi için Bakanlığa on beş iş günü içerisinde gönderilir.
(8) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin, istasyondan ayrı olarak tek başına devredilmesi mümkün değildir. Ancak, ölçüm istasyonunun satış/kiralama yoluyla el değiştirmesi halinde, değişiklik en geç on beş iş günü içerisinde istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğüne bildirilir. Yeni malik/zilyet ile il çevre ve orman müdürlüğü arasında yeniden protokol düzenlenir. Yeni bir egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenmez ve mevcut belgenin geçerlilik tarihi değişmez. Ancak, ilgili egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin arkasına “……………. adına düzenlenen bu egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi, yapılan devir sözleşmesi kapsamında, …………. adına il çevre ve orman müdürlüğü tarafından yeniden onaylanmıştır.” ifadesi yazılır. Onaylanan egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin bir örneği il çevre ve orman müdürlüğünce bilgi için Bakanlığa on beş iş günü içerisinde gönderilir.
(9) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin tahrip olması durumunda en geç on beş iş günü içinde tahrip olan yetki belgesi ile birlikte istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğüne başvurulur. İstasyon işleteninin yetki belgesinin yenilenmesi talebi üzerine il çevre ve orman müdürlüğü yerinde inceleme yapar. Söz konusu istasyonun bu Yönetmelik şartlarına uygunluğunun devam ettiğinin tespiti halinde, bedeli karşılığında yeni egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenmesi için tahrip olan belge, tahribat nedeni ile yetkili mercie gönderilir. Yeni yetki belgesi düzenlenmesi işlemleri yetkili merci tarafından yürütülür.
(10) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin yok olması, kaybolması veya çalınması durumunda en geç on beş iş günü içinde istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğüne başvurulur ve istasyon işleteni tarafından, cumhuriyet başsavcılığından alınmış müşteki ifade tutanağı ve yerel veya ulusal bir gazeteye verilen kayıp ilanı en geç on beş iş günü içerisinde il çevre ve orman müdürlüğüne teslim edilir. İstasyon işleteninin yetki belgesinin yenilenmesi talebi üzerine il çevre ve orman müdürlüğü yerinde inceleme yapar. Söz konusu istasyonun bu Yönetmelik şartlarına uygunluğunun devam ettiğinin tespiti halinde, bedeli karşılığında yeni egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenmesi için müşteki ifade tutanağı, kayıp ilanı, açıklaması ile yetkili mercie gönderilir. Yeni yetki belgesi düzenlenmesi işlemleri yetkili merci tarafından yürütülür.
(11) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi bedeli her yılın aralık ayında Bakanlıkça ilan edilir. Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi bedelleri Bakanlık döner sermaye bütçesine gelir kaydedilir.
(12) Yetki belgesi düzenlenen istasyonların iptal olan yetki belgeleri ile işlem görmemiş ölçüm pulu ve ruhsatları, istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğüne teslim edilmek zorundadır. İşlem görmemiş pul ve ruhsat bedeli istasyon işletenine iade edilir. 
(13) Faaliyeti durdurulan, yetki belgesi iptal edilen istasyonların isimleri ve yapılan ilgili işlemler il çevre ve orman müdürlüğünce Bakanlığa bildirilir.
(14) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin geçerlilik süresi içerisinde protokoller her yılın Ocak ayında yeniden düzenlenir.
Egzoz gazı emisyon ölçüm cihazları kriterleri

MADDE 11 – (1) Pozitif ateşlemeli benzin motorlu taşıtlarda egzoz gazı emisyon ölçümlerinde kullanılacak ekipman ve cihazlar TS ISO 3930 Karayolu Taşıtları - Benzin Motorlu - Bakım veya Denetim Sırasında Egzoz Gazındaki Kirleticiler İçin Ölçme Ekipmanları - Teknik Özellikler Standardına, sıkıştırmalı ateşlemeli dizel motorlu taşıtlardaki egzoz gazı emisyon ölçümlerinde kullanılacak cihazlar ise 3/7/2002 tarihli ve 24804 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlarda Kullanılan Dizel Motorlardan Çıkan Kirletici Emisyonlara Karşı Alınan Önlemler ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (72/306/AT) nde tanımlanan özelliklere uygun olmak zorundadır.
(2) Egzoz gazı emisyon ölçüm cihazlarının kalibrasyonu TS 12361 de belirtilen veya Türk Standartları Enstitüsü tarafından kabul edilen diğer kalibrasyon usullerinden birisi ile yılda en az bir kere yapılır. 
(3) Ölçüm cihazlarının kalibrasyonunun Türk Standartları Enstitüsü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Ulusal Metroloji Enstitüsü veya bu konuda yetkili kuruluşlardan alınan Kalibrasyon Sertifikalarına sahip laboratuar/kuruluşlar veya bu konuda yetkili kuruluşlardan alınan eğitim sertifikasına sahip şahıslar tarafından yapılması ve bu sertifikaların geçerlilik süresi bitiminden önce yenilenmesi gerekmektedir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yükümlülükler
Motorlu kara taşıt işleteninin yükümlülüğü

MADDE 12 – (1) Çevre Kanununun Ek 4 üncü maddesi uyarınca, motorlu kara taşıt sahibi, taşıtının egzoz gazı emisyon ölçümlerini 6 ncı maddede belirtilen periyotlarda yaptırmak ve taşıtının egzoz gazı emisyonlarının 7 nci maddede belirtilen sınır değerlere uygun olmasını sağlamakla yükümlüdür. 
(2) Ölçüm yaptırması gereken periyota ait egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt sahibine soruşturma zamanaşımı da dikkate alınarak, Çevre Kanununun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirlenen idari para cezası uygulanır.
(3) Egzoz gazı emisyon ölçümü sonucu sınır değerlere uygun çıkmayan taşıt sahibi, taşıtının gerekli bakımını yaptırmak ve bu Yönetmelikle belirlenen standartları sağlamakla yükümlüdür. 
(4) Taşıt sahibi egzoz gazı emisyon ölçüm pulunun ilgili bölüme yapıştırıldığı motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatını taşıtında bulundurmak ve istenildiğinde ölçüm sonucunu belgeleyen çıktıyla birlikte denetim yetkilisine ibraz etmek zorundadır. Egzoz gazı emisyon ölçümlerinin devamının takibi amacıyla ruhsatın, üzerinde egzoz gazı emisyon ölçüm pulu yapıştırma yeri dolana kadar tahrifat olmaksızın saklanması ve denetimlerde ibraz edilmesi zorunludur.
Egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonu işleteninin yükümlülüğü

MADDE 13 – (1) İstasyon işleteni;
a) Egzoz gazı emisyon ölçümü işlemlerini 7 ve 8 inci madde hükümlerine göre yürütmekle yükümlüdür.
b) Egzoz gazı emisyon ölçümünü yaptıktan sonra sonuçları 7 nci maddede belirtilen sınır değerlere uygun çıkan taşıt işletenine, mevcut motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatında pul için ayrılan yere egzoz gazı emisyon ölçüm pulunu yapıştırıp, şirket kaşesiyle onayladıktan sonra, egzoz gazı emisyon ölçüm cihazı çıktısı ile birlikte vermekle yükümlüdür. Ölçüm sonucu uygun çıkmayan taşıtlara ve/veya ölçüm yapmadığı periyotlara ait egzoz gazı emisyon ölçüm pul ve ruhsatı düzenleyemez.
c) Motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatında egzoz gazı emisyon ölçüm pulu yapıştırılacak yer kalmadıysa bedeli karşılığında yeni motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatı düzenlemekle yükümlüdür. 
ç) Egzoz gazı emisyon ölçüm cihazından iki çıktı alarak yazılı sonuçların bir nüshasını taşıt sahibine vermek zorundadır. Ölçüm cihazlarından alınan çıktılarda ölçüm sonuçlarının yanı sıra tarih, ölçüm saati, aracın plakası, yaşı, ölçüm istasyonunun adı, adresine ilişkin bilgilerin bulundurulması ve bu bilgilerin tamamının bilgisayar ortamında hazırlanmış olması zorunludur. Egzoz gazı emisyon ölçüm cihazından aldığı çıktının diğer nüshasını ölçüm istasyonunda bilgisayar ve yazılı ortamda düzenleyerek denetimlerde ibraz edilmek üzere iki yıl süre ile saklamakla yükümlüdür.
d) Çift yakıt kullanan motorlu taşıtlarda egzoz gazı emisyon ölçümünü her iki yakıta göre  yapar ve tek bir ölçüm ücreti alır. Her iki yakıta ait ölçüm sonuçlarının bu Yönetmeliğe uygun çıkması halinde pul verir.
e) Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptığı taşıtlara ilişkin Bakanlıkça istenen bilgileri aylık olarak il çevre ve orman müdürlüğüne göndermekle yükümlüdür.  
f) Egzoz gazı emisyon ölçüm cihazlarının 11 inci maddede tanımlanan kriterlere uygun olmasını ve kalibrasyonunu sağlamakla yükümlüdür. Bunun yanı sıra,  egzoz gazı emisyon ölçümünde kullandığı cihazların teknik özellikleri ile ilgili belgeler ve cihazların periyodik bakım ve kalibrasyonlarının yaptırıldığına dair raporları yapılacak denetimlerde denetim yetkililerine ibraz etmek zorundadır.
g) Kendisine ait yetki belgesini başka bir işletmeye veremez, kullandıramaz veya başka bir işletmeye ait pulları satamaz.
ğ) İstasyonunun isim değişikliğini, devrini, adres değişikliğini, yetkili servis firmasıyla anlaşmasının bittiğini veya TS 12047/TS EN ISO/IEC 17020 Belgeleri üzerinde yapılan her türlü değişikliği ve bahsi geçen değişikliklerin yapıldığı güncellenmiş TS 12047/TS EN ISO/IEC 17020 Belgesini il çevre ve orman müdürlüğüne en geç on beş iş günü içinde bildirmek zorundadır. Gerekli işlemler 10 uncu madde hükümleri çerçevesinde yürütülür.
h) TS EN ISO/IEC 17020 ye haiz araç muayene istasyonunun faaliyetinin geçici/daimi olarak durdurulması halinde bu durumu il çevre ve orman müdürlüğüne derhal bildirir.
ı) TS 12047 kapsamında Türk Standartları Enstitüsü tarafından verilen Hizmet Yeterlilik Belgesi ve/veya TS EN ISO/IEC 17020 kapsamında Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilen İşletme Yetki Belgesi iptal edildiğinde il çevre ve orman müdürlüğüne derhal bildirir.
i) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin tahrip olması, kaybolması veya çalınması durumunda en geç on beş iş günü içinde il çevre ve orman müdürlüğüne başvurmak zorundadır. Gerekli işlemler 10 uncu madde hükümleri çerçevesinde yürütülür.
j) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesini ve egzoz gazı emisyon ölçüm pulu ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsat bedelini istasyonda görülebilecek bir yere asmakla yükümlüdür. 
k) Egzoz gazı emisyon ölçümü için her istasyonda en az bir ölçüm personeli çalıştırmak zorundadır. Egzoz gazı emisyon ölçümünde çalıştırılan personelin en az meslek lisesi motor, makine, elektrik, elektronik ve kimya bölümleri mezunu ya da bu konuda eğitim sertifikasına sahip olması ve bu konuda en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir.
l) İşyeri çevresinde mevzuat gereği çevre kirliliğini önleyici tedbirleri alır ve çevre kirliliğine sebep olacak faaliyetlerde bulunamaz. 
(2) Birinci fıkrada tanımlanan yükümlülüklerin yerine getirilmediğinin tespiti halinde 16 ncı maddeye göre işlem yapılır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Önlemler ve Denetim

Önlemler

MADDE 14 – (1) Hava kirliliğinin kritik değerlere ulaşması halinde, kritik meteorolojik şartların oluştuğu veya kirliliğin artış gösterdiği bölgelerde, en büyük mülki amirlikçe trafik geçici/sürekli olarak sınırlandırılabilir veya yasaklanabilir. 
Taşıtların denetimi ve uygulanacak cezalar
MADDE 15 – (1) 4 üncü maddenin (d) bendinde tanımlanan denetim yetkilileri, trafik zabıtaları ile müşterek denetime çıkar, taşıtların egzoz gazı emisyon ölçüm pulu olup olmadığına bakar ve gerektiğinde ölçüm cihazları ile taşıtın egzoz gazı emisyon ölçümünü yapar. 
(2) Denetimlerde; egzoz gazı emisyon ölçümünün periyodunda yaptırılmadığının veya egzoz gazı emisyon ölçüm sonuçlarının bu Yönetmelikte belirtilen sınır değerlere aykırı emisyona sebep olduğunun tespiti halinde taşıt sahibine soruşturma zamanaşımı süresi de dikkate alınarak Çevre Kanununun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre idari para cezası verilir. İdari yaptırım kararı ve ilgili tebligat işlemleri 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre denetimin yapıldığı il çevre ve orman müdürlüğünce yürütülür. 
Egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonlarının denetimi
MADDE 16 – (1) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi verilen istasyonlar bu Yönetmelik hükümleri kapsamında Bakanlıkça veya il çevre ve orman müdürlüğünce denetlenir.
(2) Ölçüm istasyonlarında yapılacak denetim ve tespitlerde;
a) Egzoz gazı emisyon ölçümü yapmadan egzoz gazı emisyon ölçüm pulu veren ve/veya emisyon ölçüm sonuçları bu Yönetmelikte belirtilen sınır değerlere uygun çıkmadığı halde egzoz gazı emisyon ölçüm pulu/ruhsatı veren ve/veya Bakanlığın bastırmış olduğu egzoz gazı emisyon ölçüm pulu/ruhsatı dışında pul/ruhsat verenler ve/veya egzoz gazı emisyon ölçüm pulu vermeksizin yerine firma kaşesini kullanan/kullandıran ve/veya egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi bulunan sabit istasyon tarafından mobil araçla ölçüm yapıldığı/yaptırıldığı ve/veya egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinde belirtilen adresten farklı bir adreste ölçüm yaptığı tespit edilen ve/veya egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinde yer alan bilgilerde tahrifat yapan istasyon işletenlerinin egzoz gazı emisyon ölçüm işlemleri derhal durdurulur, protokol il çevre ve orman müdürlüğünce tek taraflı olarak feshedilir ve yetki belgesi iptal edilir. Yetki belgesi iptal edilen istasyona ait pul ve ruhsatlar ile bedellerine ait işlemler 9 uncu maddeye göre yürütülür. Bu kapsamda, egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi iptal edilen ölçüm istasyonlarına, yeniden egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenmez.
b) Yazılı ölçüm sonucunu taşıt işletenine vermeyen ve/veya Bakanlıkça belirlenen pul bedelinden farklı ücret talep eden ve/veya çift yakıt kullanan motorlu taşıtlarda her iki yakıta göre de egzoz gazı emisyon ölçümünü yapmayan ve/veya egzoz gazı emisyon ölçüm cihazlarının özelliklerinin 11 inci maddede belirtilen özelliklere uygun olmadığı tespit edilen ve/veya araç muayene istasyonu faaliyetinin daimi/geçici olarak durdurulması veya TS 12047 kapsamında Türk Standartları Enstitüsü tarafından verilen Hizmet Yeterlilik Belgesi ve/veya TS EN ISO/IEC 17020 kapsamında Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilen İşletme Yetki Belgesinin iptal edilmesi hallerinde il çevre ve orman müdürlüğüne bildirim yapılmaması hallerinde istasyon işleteninin egzoz gazı emisyon ölçüm işlemleri derhal durdurulur, protokol il çevre ve orman müdürlüğünce tek taraflı olarak feshedilir ve yetki belgesi iptal edilir. Yetki belgesi iptal edilen istasyona ait pul ve ruhsatlar ile bedellerine ait işlemler 9 uncu maddeye göre yürütülür. Bu kapsamda, egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi iptal edilen ölçüm istasyonlarına, yetki belgesinin iptal edildiği tarihten itibaren bir yıl boyunca yeniden egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenmez.
c) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi verilen ölçüm istasyonuna ait egzoz gazı emisyon pul ve/veya ruhsatların yetki verilen veya verilmeyen başka bir ölçüm istasyonu tarafından kullanılması yasaktır. Bu durumun tespiti halinde her iki istasyonun da yetki belgesi iptal edilir ve yeniden yetki belgesi düzenlenmez. Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi bulunmadığı halde egzoz gazı emisyon ölçümü yaptığı ve/veya yetkili bir istasyona ait egzoz gazı emisyon ölçüm pulunu/ruhsatını aldığı/kullandığı ve/veya sahte pul sattığı ve/veya egzoz gazı emisyon ölçüm pulu vermeksizin yerine firma kaşesini kullandığı/kullandırdığı tespit edilen ölçüm istasyonlarının yetki belgesi başvuruları değerlendirmeye alınmaz.
ç) 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (e), (i) ve (j) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen ve/veya yetki belgesi düzenlendikten sonra; ölçüm cihazlarının kalibrasyonunu zamanında yaptırmayan ve/veya TS 12047/TS EN ISO/IEC 17020 belgesinin süresi dolduğu halde yenilemeyen ve/veya ölçüm istasyonunun isim, el değiştirme bilgilerinde olan değişiklikleri il çevre ve orman müdürlüğüne bildirmeyen ve/veya egzoz gazı emisyon ölçümü yapan personelin sayı veya niteliklerinde Bakanlıkça belirlenen şartlara uymadığı tespit edilen ve/veya bu maddede tanımlanmayan ancak bu Yönetmelikte yer alan diğer yükümlülüklere uymayanlar için; ölçüm istasyonunun faaliyeti il çevre ve orman müdürlüğünce geçici olarak durdurulur ve istasyona verilmiş olan egzoz gazı emisyon ölçüm pulları ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatları tutanakla teslim alınır. Bu kusurların düzeltilmesi için istasyon işletenine on beş iş günü süre tanınır. İstasyon işleteni, bu süre içinde anılan hususları yerine getiremeyeceğini gerekçeli olarak il çevre ve orman müdürlüğüne bildirmesi ve uygun görülmesi halinde bir defaya mahsus olmak üzere il çevre ve orman müdürlüğünce on beş işgünü ek süre verilir. Verilen süreler içinde kusurun düzeltilmesi halinde tutanakla teslim alınan ölçüm pulları ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatları istasyon işletenine iade edilir. Verilen sürelerin sonunda kusurun devamı halinde 10 uncu maddede tanımlanan işlemler doğrultusunda yetki belgesi iptal edilir, işlem görmemiş pul ve ruhsat bedelleri işlemleri ise 9 uncu maddeye göre yürütülür.
d) TS EN ISO/IEC 17020 ye haiz araç muayene istasyonunun faaliyetinin geçici olarak durdurulduğunun tespiti halinde araç muayene istasyonunun egzoz gazı emisyon ölçümleri il çevre ve orman müdürlüğünce durdurulur, istasyona verilmiş olan egzoz gazı emisyon ölçüm pulları ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatları tutanakla teslim alınır. Faaliyetin devamına izin verilmesi halinde pullar ve motorlu taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatları iade edilir. Faaliyetin sonlandırılması halinde ise egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi iptal edilir ve 10 uncu maddeye göre işlem yapılır. Ölçüm istasyonuna ait işlem görmemiş pul ve ruhsat bedelleri işlemleri 9 uncu maddeye göre yürütülür.
e) TS 12047 kapsamında Türk Standartları Enstitüsü tarafından verilen Hizmet Yeterlilik Belgesinin ve/veya TS EN ISO/IEC 17020 kapsamında Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilen İşletme Yetki Belgesinin iptal edildiğinin tespiti halinde ölçüm istasyonlarının egzoz gazı emisyon ölçüm faaliyeti durdurulur ve yetki belgesi iptal işlemleri 10 uncu madde çerçevesinde yürütülür. Ölçüm istasyonuna ait işlem görmemiş pul ve ruhsat bedelleri işlemleri 9 uncu maddeye göre yürütülür. 
(3) İkinci fıkranın (ç) bendi kapsamında iptal edilen yetki belgeleri gerekli koşullar tekrar sağlanarak anılan belgeler yenilendiğinde Bakanlığa başvurulması halinde bedeli karşılığında yeniden yetki belgesi düzenleme işlemleri yürütülür.

BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler

Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan taşıtlar
MADDE 17 – (1) Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan motorlu kara taşıtlarının egzoz gazı emisyon ölçümleri, 6 ncı maddede tanımlanan periyotlar dikkate alınarak ve 7 nci maddedeki egzoz gazı emisyon ölçüm esasları ve sınır değerlerine göre Türk Silahlı Kuvvetlerine ait egzoz gazı emisyon ölçüm cihazları ile yapılır. Sonuçlar garnizon komutanlarınca yılda bir kez Bakanlık taşra teşkilatına gönderilir. Egzoz gazı emisyon ölçüm bilgileri, ölçümü yapılan her taşıt için il çevre ve orman müdürlüklerinden bedelsiz olarak temin edilen motorlu taşıt egzoz emisyon ruhsatına işlenir. Ayrıca, egzoz gazı emisyon ölçüm pulu verilmez.

Yetkili servis istasyonu bulunmayan iller
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonu bulunmayan illerde, egzoz gazı emisyon ölçüm işlemleri egzoz gazı ölçüm istasyonu kurulana kadar,  sabit bir mekanda il çevre ve orman müdürlüklerince gerçekleştirilir.

Geçici işletme yetki belgesi
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Egzoz gazı emisyon ölçümü yapmak isteyen araç muayene istasyonları, Ulaştırma Bakanlığınca verilen İşletme Yetki Belgesini alıncaya kadar Geçici İşletme Yetki Belgesinin verildiği kurumca onaylanmış bir sureti ile il çevre ve orman müdürlüğüne başvurdukları takdirde egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenleme işlemleri 10 uncu maddeye göre yürütülür. İlgili akreditasyon sağlandıktan sonra, istasyona verilen Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm Yetki Belgesinin geçerliliğinin devamı için İşletme Yetki Belgesi ve TS EN ISO/IEC 17020 belgelerinin verildiği kurumca onaylanmış suretleri il çevre ve orman müdürlüğü aracılığıyla en geç on beş işgünü içerisinde Bakanlığa sunulmak zorundadır.
(2) Geçici İşletme Yetki Belgesi iptal edilen ve İşletme Yetki Belgesi alamayan araç muayene istasyonlarının egzoz gazı emisyon ölçümü yetki belgesi iptal işlemleri 10 uncu maddeye göre yürütülür.

Mevcut belgelerin geçerlilik süresi
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce verilmiş olan Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm Yetki Belgeleri düzenlenme tarihinden itibaren üç yıl geçerlidir.

1/1/1980 tarihinden önce tescil edilmiş dizel motorlu taşıtlar
GEÇİCİ MADDE 4 – 1/1/1980 tarihinden önce trafiğe tescil edilmiş dizel motorlu taşıtlar yedinci maddenin ikinci fıkrası hükmünden muaftır.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 18 – (1) 8/7/2005 tarihli ve 25869 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.  

Yürürlük 
MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 
Yürütme
MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.

Ek-1

TAŞIT KATEGORİLERİ
(1) Yolcu taşımak için kullanılan ve sürücü koltuğu haricinde 8 den fazla koltuğu olan dört tekerlekli motorlu taşıtlar.
(2) Yük taşımak için kullanılan ve müsaade edilebilir maksimum ağırlığı 3500 kg.dan fazla olan motorlu taşıtlar.
(3) Taksiler ve ambulanslar.
(4) Normal olarak karayolunda yük taşımak için kullanılan ve azami müsaade edilebilir ağırlığı 3500 kg.dan az olan tarım ve orman traktörleri haricindeki en az dört tekerlekli motorlu taşıtlar.
(5) Yolcu taşımak için kullanılan ve sürücü koltuğu haricinde 8 den az koltuğu olan en az dört tekerlekli motorlu taşıtlar.
1 ve 2 numarada yer alan taşıtlar ağır araçlar, 3, 4 ve 5 numarada yer alan taşıtlar hafif araçlar sınıfına girer.

 

 

EGZOZ EMİSYON ÖLÇÜM YETKİ BELGESİ MÜRACAATINDA İSTENECEK BELGELER LİSTESİ

1.Dilekçe.
2.Yapılan işe uygun, yetkili merciden (ilgili belediye) alınmış İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının verildiği kurumca onaylanmış veya noter onaylı aslı gibidir sureti.
3.Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin aslı (Yenileme başvurularında).
4.Yönetmeliğin ekinde yer alan araç tiplerinden en az biri için, TS 12047 Yetkili Servisler-Motorlu Araçlar İçin-Kurallar Standardının sağlandığını belirten Hizmet Yeterlilik Belgesinin verildiği kurumca onaylanmış veya noter onaylı aslı gibidir sureti.
5.TS 12047 Yetkili Servisler-Motorlu Araçlar İçin-Kurallar Standardının sağlandığını belirten Hizmet Yeterlilik Belgesinde belirtilen araç/araçlar için yetkili servis sözleşmesinin aslı.
6.Egzoz gazı emisyon ölçüm cihazlarına ait kalibrasyon belgelerinin aslı.
7.Ulaştırma Bakanlığı’nca verilen İşletme Yetki Belgesinin aslı.(Araç Muayene İstasyonları İçin)
8.Egzoz gazı emisyon ölçümünde çalıştırılan personelin en az meslek lisesi motor, makine, elektrik, elektronik ve kimya bölümleri mezunu ya da bu konuda eğitim sertifikasına sahip olduğunu belirten belgelerin noter onaylı aslı gibidir sureti. 
9.Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi bedelinin İl Müdürlüğümüz Döner Sermaye İşletmesine ödendiğine dair faturanın aslı (belge bedeli İl Müdürlüğümüz teknik elemanlarının denetiminden sonra yatırılacak).
10.Ölçüm cihazlarından alınan çıktılarda ölçüm sonuçlarının yanı sıra tarih, ölçüm saati, aracın plakası, yaşı, ölçüm istasyonunun adı, adresine ilişkin bilgilerin olduğunu gösterir cihaz çıktıları (bu bilgilerin tamamını bilgisayar ortamında hazırlayan ve bilgisayar ortamında iki yıl süre ile saklayan sistemin kurulu olması gerekmektedir).
11.Pozitif ateşlemeli benzin motorlu taşıtlarda egzoz gazı emisyon ölçümlerinde kullanılacak ekipman ve cihazların TS ISO 3930’a uygunluğunu gösteren belge, sıkıştırmalı ateşlemeli dizel motorlu taşıtlardaki egzoz gazı emisyon ölçümlerinde kullanılacak cihazların 72/306/AT Yönetmeliğinde tanımlanan özelliklere uygunluğunu gösteren belgenin aslı.
12.12/10/2004 tarihinden sonra yapılmış yapılarla ilgili olarak; Yapı Kullanma İzni onaylı fotokopisi. 12/10/2004 tarihinden önce yapılmış yapılarla ilgili olarak; işletme/tesisin bu tarihten önce yapıldığını kanıtlayan resmi yazının onaylı örneği. 
13.Protokolün aslı. (Yenileme başvurularında)
14.İmza sirkülerinin aslı ve imza atmaya yetkili olduğunu gösterir belgenin noter onaylı örneği.

----------------------------------------------

GAZ ANALİZ - EGZOZ EMİSYON

* TAŞIT ARAÇLARINDAN KAYNAKLANAN HAVA KİRLİLİĞİ
* MOTORLARDA EGZOZ EMİSYONLARSIN KARŞİLAŞTİRİLMASİ
* EGZOZ EMİSYONLARSIN DENETİMİ
* EGZOZ EMİSYONLARSIN ÖLÇÜMÜ
* ÖNLEME ÇARELERİ
*k DÜNYADAKİ UYGULAMALAR
* TÜRKİYE'DE NELER YAPILMIŞTIR
* TÜRKİYE'DE NELER YAPILMALIDIR

Motorlu Araçlar Çevre Kirliliğim Nasıl Oluşturur, Egzoz
Gazlarının Bileşimi Nedir ?

İçten yanmalı motorlarda, yanma sırasında yakıt içindeki HİDROKARBONLAR, hava içindeki OKSİJEN ile birleşerek çeşitli bileşikler oluşturur. Egzoz ile dışarı atılan bu bileşiklerin % 99'u SU, AZOT, OKSİJEN ve KARBONDİOKSİT gibi zararsız gazlardan oluşmaktadır.

ÇEVRE ve İNSAN sağlığına zararlı bileşikler ise, normal koşullarda egzoz gazlarının yalnız % l'ini oluşturur. Örnek olarak önlem alınmamış bir benzin motorunda bu zararlı bileşikler:

CO (KARBONMONOKSİT)    0.85%

HC (HİDROKARBONLAR)    0.05%

N0x (AZOTOKSİTLER)       0.08 %

KATI PARÇACIKLAR (Duman) 0.005 %

Hangi Bileşikler Nasıl Zararlıdır ?

karbonmonoksit (co)

-Yakıtın eksik yanması sonucu doğan (CO) renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır.

-Havada binde 3 sınır değerinde öldürücüdür. Özellikle benzinli araçlarda ralantide çıkar.

- Kapalı bir ortamda çalışan bir otomobilin egzozundan çıkan (CO) orada bulunanları zehirler ve öldürür.

- Atmosferde kendiliğinden havanın oksijeni ile birleşerek (C02)'ye dönüşür.
AZOTOKSİTLER (N0x)

- NO renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Motor içindeki yüksek sıcaklık nedeni ile ortaya çıkar.

- NO, havanın oksijeni ile birleşip N02 oluşur.

- Kahverengi ve kokulu olan N02, akciğer dokusunda hasara ve felce neden olur.

HİDROKARBONLAR (HC)

- Yakıtın eksik yanması ve benzinin depodan veya dölüm sırasında buhariaşması ile ortaya çıkar

- Bazı HC'Ier mukozada tahrişe yol açar, bazıları ise kanserojendir.

- Hidrokarbonlar, NO ve güneş ışığı etkisi ile Ozon (03) meydana getirir.

KATI PARÇACIKLAR (Duman)

- İs veya duman olarak tanınırlar,

- Dizel motorlarında görülür,

- Zararlı oldukları halen tartışma konusudur,

- Kaliteli yakıt kullanılması ve yakıt pompasının doğru ayarlanması ile büyük bir

ölçüde önlenebilir,
- Bunlara karşı ticari kullanımı olan bir filtre düzeni mevcut

KURŞUN BİLEŞİKLERİ

- Benzinde vuruntuya karşı direnci sağlamak amacı ile Kurşun Tetra Etil katkı maddesi olarak kullanılmaktadır.

- Bunun sonucu egzoz gazında oluşan kurşun bileşikleri doku, kan dolaşımı ve sinir isteminde tahribat yaratmaktadır.

- Benzindeki kurşun katkısı için, çeşitli benzinlerde 20.Mart.l985 tarih ve EEC 85/210 sayılı AT direktifinde aşağıdaki sınırlar verilmiştir:
* Kurşunlu benzinde kurşun miktarı en çok 0,40 gr Pb/litre, en az 0,15 gr Pb/litre;
* Kurşunsuz benzinde kurşun miktarı en çok 0,013 gr Pb/litre;

* Benzen miktarı en çok hacim olarak % 5,0

- Ülkemizde TÜPRAŞ tarafından üretilen normal benzinde en çok 0,15 gr Pb/litre, süper benzinde en çok 0,40 gr Pb/litre ve kurşunsuz benzinde en çok 0,013 gr Pb/litre değerleri verilmektedir.

- 1985 yılında yayınlanan bu direktifin, 01.Ekim.l989 tarihinde AT üyesi ülkelerde yürürlüğe girmesi kabul edilmiştir. Bu süre içinde kurşunsuz benzinin ülke çapında dengeli dağıtımı ve bulunabilirliği öngörülmüştür.

Kurşunsuz benzin üretiminde, rafineri maaliyeti özel proses nedeni İle kurşunlu benzine kıyasla daha pahalıdır. Satış fiyatı ancak vergi indirimi ile düşürülebilmektedir.

Kurşun katkısı subap yuvalarında yağlama etkisine sahiptir. Bu nedenle kurşunsuz benzin kullanılması İçin subap ve subap yuvalarında özel malzeme gereklidir.

Benzinde yalnız kurşun miktarının azaltılması, çevre kirliliği açısından yeterli değildir. Katalizatör için kurşunsuz benzin kullanma zorunluluğu, dolaylı olarak kurşunun olumsuz etkisin! de azaltmaktadır.

AT ülkelerinde 1985 tarihinden itibaren kurşunsuz benzinin yaygınlaşması için önce bu benzine uygun motorlar geliştirilerek talep yaratılmış ve dağıtım sistemi yaygın hale gelince katalİzatörün tüm otomobillerde uygulanmasını zorunlu kılan EURO 93 standardı 01.01.1993'den itibaren başlatılmıştır.

Ülkemizde otomobil üreten fabrikaların tüm modelleri Temmuz-1993 tarihinden itibaren kurşunsuz benzin kullanacak duruma getirilecektir. Böylece bu benzine talep artışı sonucu, katalizatöre geçiş döneminde kurşunsuz benzinin ülke çapında yaygınlaştırılması sağlanacaktır.

 

Motorlarda Egzoz Emisyonlarının Karşılaştırılması

Egzoz emisyonu bileşimi dizel ve benzin motorlarında farklıdır.

Kamuoyundaki genel kanının aksine, herhangi bir önlem alınmamış dizel motoru benzin motoruna kıyasla daha az çevre kirliliği yaratmaktadır.

Gerekli önlemler alındığında, çevre kirliliği benzin motorlarında daha etkili bir

şekilde azaltılabilmektedir.

Yukarıdaki grafikten de açık olarak görüldüğü gibi, önlem alınmamış bir dizel motorunda egzoz emisyonu, gerekli önlemler alınmış bulunan benzin motoruna kıyasla daha azdır.

Bu nedenle taşıt araçlarındaki çevre kirliliği Önleme çalışmaları, daha çok benzin motorlu araçlarda yoğunlaştırılmıştır.

Egzoz Emisyonlarının Denetimi

- Dünyada ilk düzenlemeler 1968 yılında California'da ve ilk uygulamalar ise 1972 yılında Avrupa'da ECE.R.15.00 ve EEC.70/220 ile başlamıştır.

- Daha sonraki yıllarda aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır:

1972                       1975        1977          1979          1984        1989          1991
ECE R.15.00        15.01        15.02         15.03         15.04        15.05        EURO 93
EEC 70/220         74/290       77/102      78/665      83/351       88/76        91/441

- ECE R.15.04U ECE R.15.05 ve Euro 93 (EEC 91/441) Regülasyonları sınırları daha da daraltarak İzlemiştir.

- ECE R.15.05 ve sonraki düzenlemelerde verilen sınır değerleri ancak katalitik konvertör kullanarak sağlanabilmektedir.

- 1984 tarihli TS 4236 ve TS 5648 sayılı Türk Standartları, ECE R.15.04 regülasyonu ile aynı hükümleri taşımaktadır.

ECE: Economic Commission for Europe (ECE regulasyonları ihtiyaridir)

EEC: European Economic Community (EEC direktifleri zorunludur)

Egzoz emisyonlarınım denetimi, AT ülkelerinde kendi sanayilerindeki uyum süresini göz önünde bulundurarak, belirli bir program ile aşamalı olarak uygulamaya alınmaktadır.

Örneğin ECE R.15.05 (EEC 88/76) düzenlemesi 1989 yılında yayınlamış olmasına karşılık uygulamaya geçiş zamanı, her ülke için kendi koşullarına göre birbirinden farklıdır.

Almanya'da ECE R.15.05 düzenlemesi 2,0 litre silindir hacminden büyük araçlar İçin uygulamaya 1989 yılında başlamıştır. Ancak 1,4 - 2,0 litre silindir hacmindeki araçlarda kesin uygulamanın 4 yıl gibi bir uyum döneminden sonra 1993 yılında başlaması planlanmıştır.

Son olarak AT ülkelerinde ECE R.15.05 yerine, EURO 93 (EEC.91/441) regülasyonunun uygulanması öngörülmektedir.

Bu duruma göre, AT ülkelerinde tüm benzinli araçlarda katalitik konvertör kullanılmasına 1993 yılında geçilmektedir.

Egzoz Emisyonları Nasıl ölçülür

- Standartlarla belirlenen egzoz emisyon ölçümleri, yeni model araçlarda tip onayı ve seri üretimden alınan örneklere uygulanır. Bu ölçüm:

* Egzoz gazlarım test süresince toplayan,

* Bunları analiz ederek içindeki HC, CO, C02 ve N0x bileşenlerim ölçen,

* Ölçüm sırasında ortalama araç kullanımım simule eden bir çevrimi uygulayan, özel şasi dinamometrelerinde yapılmaktadır.

- Böyle bir tesiste ölçme düzeninin bina hariç yaklaşık maliyeti en az 2.0 milyon $’dır.

- Kullanılmakta olan araçlarda ise, egzoz emisyonu yalnız CO miktarım belirlemek için muayene istasyonlarında yapılmaktadır, örnek olarak Almanya'da uygulanan STVZO regülasyonu madde 47-a'ya göre, CO sınırı hacimsel olarak % 4,5 dür.

Motorlu Taşıt Emisyonları ölçümünde Uygulanan Testler

- 3,5 tondan hafif araçlarda emisyon ölçümü yukarda görülen Avrupa test düzeneğinde yapılır.

- Bu test sırasında araç, çeşitli hızlarda çalıştırılarak gerçek yol kullanım koşulları simule edilir. Test sırasında çevrim dört kez tekrar edilir ve egzoz gazı bir torbada toplanır. Toplanan gazlar analiz edilerek, zararlı gazların kütleleri ölçülür.

- Avrupa, ABD ve Japonya, kendi ülke yol ve kullanım koşullarına uygun olan farklı çevrimler oluşturmuşlardır. Yukarda ECE R.l5.00'de öngörülen ve ECE.R. 15.05 de de uygulanan Avrupa Testi Çevrimi verilmiştir. 1993 yılından itibaren uygulanacak olan EURO 93 (EEC.91/441) regülasyonunda daha gerçekçi bir simülasyon amacı ile otoyol çevrimi buna eklenmiştir.

- 3,5 ton'dan ağır ticari araçlarda emisyon ölçümleri taşıt yerine, yalnız taşıtın dizel motorunda yapılır. Bu amaçla 13 Basamaklı Ölçüm Yöntemi uygulanır. Toplanan gazlar seyreltme yapılmadan aynı yöntemle değerlendirilir. Gazdaki katı parçacıklar (duman) miktarı ayrıca belirlenir.

B) Kullanılan Yakıt ve Araç Bakımı île İlgili özellikler

Motorlu taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliği, yakıt kalitesi ile yakından ilgilidir:

Benzin kalitesi, AT’de geçerli EN 228 standardına uymalıdır.

Dizel yakıtında kükürt oranı % 0.3'ü geçmemelidir.

Araçların bakımlı olması hava kirliliğim azaltmaktadır:

Benzin motorlarında yakıt ve ateşleme sistemi tekniğine uygun ayarlanmalıdır.

Dizel motorlarında mazot pompası ve enjektörler tekniğine uygun ayarlanmalıdır

C) Katalitik Konvertör Ne îşe Yarar

- Katalitik Konvertör (Katalizatör/Katalizör/Katalist), ECE R. 15.05 (88/76) ve EUR0.93 regülasyonlarındaki sınır değerleri için benzin motorlu taşıtlarda kullanılır.

- Katalitik Konvertör sistemi, bir katalizatör gibi kimyasal reaksiyonu hızlandırır.

- Katalitik Konvertör sisteminde katalizatör işlevim, rodium ve platin gibi asil metallerle kaplanmış seramik filtre görmektedir.

- Katalitik Konvertör'de:

* CO Karbonmonoksit oksijen ile yanar ve zararsız C02 karbondioksitle dönüşür,

* CH Hidrokarbonlar oksijen ile yanar ve C02 + Su haline dönüşür.

* NO Azotoksitlerden oksijen ayrıştınlarak, N2 azot ve C02 karbondioksit oluşur.

D) Katalitik Konvertör Nasıl Çalışır

- Katalitik Konvertörün verimli çalışabilmesi için hava/yakıt karışımı (14,5 kg hava/lkg yakıt) oranında olmalıdır. Bu oranda Hava Fazlalık Katsayısı (^=1) değerindedir. Bu durumda katalitik konvertör zararlı gazların kontrolünü % 100 oranında sağlamaktadır.

- Karışımda hava artarsa (fakir karışım), N0x dönüşüm verimi; yakıt artarsa (zengin karışım), CO ve CH dönüşüm verimi düşer. Bu nedenle (^=1) değeri daima korunmalıdır.

- Bu koşul benzin püskürtme sistemi ve elektronik kontrol düzeni ile sağlanır.

- Egzoz sisteminin herhangi bir şekilde delinmesi, bujilerin arızalanması v.b. nedenlerle, katalitik konvertör tamamen devre dışı kalmaktadır.

- Sistemin etkili çalışması uygun ve itinalı bakımla ilgilidir. Almanya'da son olarak TÜV kuruluşu tarafından yapılan bir araştırmada, katalitik konvertör takılı olan araçların % 30'unda ve A.B.D.'de yapılan araştırmaya göre ise % 50'sinde bu düzenin bakımsızlık nedeni ile çalışmadığı belirlenmiştir.

- Araçlarda çok kısa bir süre için dahi kurşunlu benzin kullanılması, bu donanımın tıkanmasına neden olmaktadır. Kurşunsuz benzin kullanımındaki ana amaç, katalitik konvertörün tıkanmamasını sağlamaktır. Kurşunun zararları da bu suretle ortadan kalkmaktadır

Türkiye Motorlaşmanın Neresindedir

- Türkiye'de hava kirlenmesine araçların katkısı nedir sorusunu yanıtlamadan önce, diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye'de ne kadar araç vardır sorusunu sormak gerekir.

- Avrupa'da ortalama her 1000 kişiye 218 otomobil düşerken, Türkiye'de her 1000 kişiye 36 otomobil düşmektedir.

-Amerika, Almanya, Fransa gibi ülkelerde ise her 1000 kişiye 480 otomobil düşmektedir.

- Paris'te 5 milyon otomobile karşılık. İstanbul'da 900 bin otomobil vardır.

- Türkiye'de motorlu taşıt araçlarının hava kirliliğine katkı düzeyi belirlenmelidir.

Ülkeler Katalitik Konvertör Uygulamasını Teşvik İçin Ne Yapıyor

- Kurşunsuz benzin kullanması zorunlu olan katalitik konvertörlü araçlar için, kurşunsuz benzin daha ucuz satılmaktadır.

- Katalitik konvertör kullanan motorlu araçlara, yıllık kullanım vergisinde İndirim uygulanmaktadır.

- Kurallar sanayi ile yakın işbirliği İçinde ve sanayinin uyum sağlayabileceği düzeyde geliştirilmektedir.

- Her kuralın yayımı ile uygulamaya girmesi, belirli bir uyum döneminde olmaktadır.

- Örneğin Almanya'da 1,4 - 2,0 litre motor hacmi olan araçlarda 1993 yılma kadar katalitik konvertör gerektirmeyen ve 1984 yılında yayınlanan ECE.R.15.04 yürürlükte kalmıştır.

Türkiye'de Şimdiye Kadar Ne Yapılmış, Ne Yapılmamıştır?

-Konu kamuoyunda yeterince açıklığa kavuşmuş değildir. Bu raporun ana amacı konulara açıklık kazandırmaktır.

- Hükümet her satılan otomobil ve taşıt araçlarından çevre fonu almış, fakat bu konuda amaca yönelik yeterli bir harcama yapmamıştır.

- Yeni üretilen araçların denetimi için ECE R.15.04'ün uyarlaması olarak TS 4236 ve TS 5648 yayınlanmış, fakat gerekli laboratuar kurulmadığı için uygulanmamıştır.

- Kullanılmakta olan araçların muayenesi için ülke çapında yaygın tesisler kurulmamıştır.

- Hava kirliliğine neden olan diğer kaynaklar için yeterli bir denetim sistemi kurulmamıştır.

Türkiye'de Neler Yapılmalıdır

Genel

- Türkiye'de kış aylarında aşırı düzeye yükselen hava kirliliğinin kaynakları ile bu kaynakların boyutları ayrıntılı araştırmalar ile ortaya çıkartılmalıdır.

- Hava kirliliği ile mücadele, kirliliğe neden olan kaynakların tümünde aynı zamanda ve aynı kararlılıkla yapılmalıdır, özellikle ısıtma ve endüstriden kaynaklanan kirlilik için gerekli önlem alınmazsa, yalnız taşıt araçlarında kirliliğin önlenmesi hava kirliliği sorununu çözmez.

Uyum Programı, Yakıt Üretimi

- Taşıt araçlarından kaynaklanan kirliliğin önlenmesi amacı ile gerekli önlemler için uygulama programı, otomotiv sektörü ile birlikte hazırlanmalıdır. Sektörün uyum programı kesinleştirilerek açıklanmalıdır.

- TSE tarafından AT ülkelerinde uygulanan regülasyonlar Türk Standardı olarak yayınlanmalı ve bu standartlar uyum programına paralel olarak uygulamaya alınmalıdır.

- Bu uyum programının gerektirdiği kalitede yakıt üretimi, uyum programı ile paralel olarak gerçekleştirilmelidir. Çevre koruma için gerekli olan kalitede kurşunsuz benzin ve düşük kükürtlü motorinin yurt çapında dengeli bir şekilde temini gerçekleştirilmelidir.

Otomotiv Çevre Laboratuarı

- Yeni üretilen araçlarda standartlara göre egzoz emisyonu denetimi için. Devletin öncülüğünde ve Çevre Fon'undan sağlanacak kaynaklar İle "Otomotiv Çevre Laboratuarı" kurulmalıdır.

- Laboratuar, tarafsız, bağımsız ve verimli çalışmasına olanak sağlayacak bir yönetim biçimine sahip bulunmalıdır.

- Bu laboratuar, AT standartlarına uygun araç ve gereçler ile donatılmalı ve sektörün ihtiyacını karşılayabilecek kapasite olmalıdır.

Teşvikler

- Standartların gerektirdiği kurşunsuz benzin ve düşük kükürdü yakıt fiyatları diğer yakıtlara göre daha düşük tutulmalıdır.
Taşıt Muayeneleri

-13.10.1983 tarih 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun ilgili maddeleri gereğince kurulması öngörülen "Araç Muayene İstasyonları"nın, Yönetmeliği uyarınca ülke çapında kuruluşu gerçekleştirilmelidir. Bu konuda yerli üretici firmaların mevcut olanaklarının değerlendirilmesi İçin gerekli çalışmalar yapılmalıdır.

- Kullanılmakta olan araçlarda hava kirliliğinin temel nedeni, tekniğine uygun olarak yapılmayan araç bakım ve ayarlarıdır. Araç muayenelerinin periyodik ve etkili bir şekilde yapılması ile bu sakınca giderilmelidir.

- Kullanılmakta olan araçların egzoz emisyonlarım denetlemek amacı İle Çevre Bakanlığınca yayınlanan 25 Eylül 1992 tarih ve 92/1 sayılı Tebliğ eksiklikleri giderilerek uygulanmalıdır.

EURO'93 ŞARTLARINI SAĞLAYAN

BENZİNLİ BİR MOTORUN PARÇALARI

L- YAKIT BASINÇ REGÜLÂTÖRÜ:

YAKIT HATTINDA BASINCI SABÎT TUTAR (2.6 - 2.8 BAR)

VE FAZLA YAKITI GERİ GÖNDERİR.

2- YAKIT DAĞITIM HATTI:

ENJEKTÖRLERİN İÇİNE YERLEŞTİRİLDİĞİ YAKIT BORUSU.

SABİT BASINÇTAKİ YAKITIN DAĞILIMINI SAĞLAR.

3- YAKIT DEPOSU:

4- YAKIT FİLTRESİ:

5- YAKIT POMPASI:

"GEROTOR" TİPİ POMPA ROTORDA 10 DIŞ, ÇEMBERDE 11 DİŞ OLAN

ELEKTRİK MOTOR TAHRİKLİ POMPA

6- RÖLÂNTİ DEVRÎ KONTROL SUPABI:

DEĞİŞKEN DELİKLİ BİR ORİFİS TIR. RÖLÂNTİ DEVRİNDEKİ

HAVA MİKTARINI AYARLAR ECU TARAFİNDAN KONTROL EDİLİR

7- HAVA KELEBEK KONUM SENSÖRÜ:

GAZ PEDALININ BAĞLI OLDUĞU HAVA KELEBEĞİNİN KONUMUNU GÖSTEREN SENSÖR BUNUN YARDIMI İLE MODÜL, NE KADAR GÜÇ ISTEDİĞTMİZL VE BUNU NE KADAR ÇABUK İSTEDİĞİMİZİ ANLIYOR

8- HAVA DEBİMETRESİ (ANEMOMETRE) :

ÜZERİNDEN HAVA GEÇEN TELLERİ AYNI SICAKLIKTA TUTMAK

İÇİN GEREKEN ENERJİYİ ÖLÇEREK. MODÜLÜN, GEÇEN HAVA DEBLSINÎ VE KÜTLESİNİ HESAPLAMASINA YARAYAN DEBİ ÖLÇER

9- ENJEKTÖR:

YAKITI EMME PORTLARINA PÜSKÜRTEN. AÇDC KALMA SÜRESİ

AYARLANABİLEN BİR SOLENOÎD VALFTIR

10- KAM MİLİ KONUM SENSÖRÜ:

MOTOR, İLK ÇALIŞTIRMADA 600 D/D YA GELDİKTEN SONRA ENJEKTÖRLERE ATEŞLEME SIRASINA GÖRE PÜSKÜRTME İMKÂNINI VEREN, L. PİSTONUN KONUMU İLE TLGÎLÎ SİNYALİ VERİR

11- EMME HAVA SICAKLIK SENSÖRÜ:

SOĞUK ÇALIŞMA, ISINMA VE TÜM MOTOR REJİMLERİNDE ECU TA YAKIT MİKTARINI HESAPLAMAKTA KULLANACAĞI HAVA SICAKLIK DEĞERLERİN! VERİR- SICAKLIK YÜKSELİNCE REZİSTANSIN DÜŞMESİ PRENSİBİ İLE ÇALIŞIR.

12- SOĞUTMA SUYU SICAKLIK SENSORU:

13- LAMBDA SENSORU:

DIŞ HAVA VE EGZOZ GAZI ARASINDAKİ OKSÜEN FARKINI ÖLÇEREK, ECU 'NÜN EGZOZ EMİSYONLARINA GÖRE YAKIT AYARINI SÜREKLİ KONTROL ETMESİNİ SAĞLAR.

14- MOTOR DEVİR SENSORU:

VOLAN ÜZERİNDE YAPILMIŞ ÇIKINTILARI (35 DÎŞ -1 BOŞ) SAYARAK MOTOR DEVRİNİ VE KRANK AÇISINI BULUR.

15- ATEŞLEME BOBİNİ:

ATEŞLEME MODÜLÜ TARAFİNDAN KONTROL EDİLİR.

16- YAKIT BUHARI TOPLAMA TÜPÜ:

BENZİN DEPOSUNDA OLUŞAN BUHARI EMEN BİR KARBON BLOK BARINDIRAN BİR KUTUDUR. EMİSYON ÖNLEMLERİNDENDİR. FAZLA GAZI BİR SUPAP YARDIMI İLE MANTFOLDA GÖNDERİR.

17- TÜP BOŞALTMA SUPABI:

KONTAK 1 KONUMUNA GETİRİLİNCE AÇILAN BİR SOLENOİD SUPAPTIR.

18- HAVA FİLTRESİ:

19- GÜÇ RÖLEST

20- YAKIT POMPA RÖLESÎ:

21- KONTAK ANAHTARI:

22- ATEŞLEME MODÜLÜ:

MOTOR DEVRİ VE KRANK AÇIŞI BÎLGLLERJNE GÖRE ATEŞLEME

SIRASINI KONTROL EDEN, ECU'DAN AVANS BİLGİLERİNİ ALARAK UYGULAYAN MODÜLDÜR.

23- AKÜMÜLATÖR:

24- 3 YOLLU KATALİTİK KONVERTÖR:

25- ELEKTRİK KONTROL ÜNİTESİ (ECU) :

TÜM SENSÖRLERDEN ALDIĞI BÎLGLLERL SAKLAYAN, İŞLEYEN VE SİSTEME EMİRLER GÖNDEREN BİLGİSAYAR.

EGZOZ EMİSYONU ÖLÇÜM PERİYOTLARI

Egzoz Gazı Emisyon Ölçümü Yaptırma Periyotları

(1) Taşıtlar, Ek-1 de belirtilen sınıflar esas alınmak kaydıyla cinslerine, kullanılma amaç ve şekillerine uygun olarak aşağıda belirtilen periyotlarda egzoz gazı emisyon ölçümüne tabi tutulur:

a) Hususi otomobiller ilk üç yaş sonunda ve devamında her iki yılda bir.

b) Resmi otomobiller ilk iki yaş sonunda ve devamında yılda bir.

c) Diğer motorlu taşıtlar ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir.

ç) Trafikte seyreden tüm motorlu taşıtlar on yaş sonunda yılda bir.

(2) Taşıtın trafiğe çıkışından sonraki muafiyet süresinin bitim tarihinden itibaren bir ay içerisinde egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırılması zorunludur. Takip eden emisyon ölçümleri ise taşıtın trafiğe çıkış tarihi esas alınarak uygulanır.

EK-1 Taşıt Kategorileri

(1) Yolcu taşımak için kullanılan ve sürücü koltuğu haricinde 8 den fazla koltuğu olan dört tekerlekli motorlu taşıtlar.

(2) Yük taşımak için kullanılan ve müsaade edilebilir maksimum ağırlığı 3500 kg.dan fazla olan motorlu taşıtlar.

(3) Taksiler ve ambulanslar.

 

(4) Normal olarak karayolunda yük taşımak için kullanılan ve azami müsaade edilebilir ağırlığı 3500 kg.dan az olan tarım ve orman traktörleri haricindeki en az  dört tekerlekli motorlu taşıtlar.

(5) Yolcu taşımak için kullanılan ve sürücü koltuğu haricinde 8 den az koltuğu olan en az dört tekerlekli motorlu taşıtlar. 1 ve 2 numarada yer alan taşıtlar ağır araçlar, 3, 4 ve 5 numarada yer alan taşıtlar hafif araçlar sınıfına girer.

Taşıtın trafiğe çıkışından sonraki muafiyet süresinin bitim tarihinden itibaren bir ay içerisinde egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırılması zorunludur. Takip eden emisyon ölçümleri ise taşıtın trafiğe çıkış tarihi esas alınarak uygulanır.

---------------------------------

EGZOZ GAZI EMİSYON ÖLÇÜM YETKİ BELGESİ

Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm Yetki Belgesi

(1) Bu Yönetmelikte belirlenen şartları sağlayan egzoz gazı emisyonu ölçüm istasyonu yetkilisince; TS 12047 ye göre alınan Hizmet Yeterlilik Belgesinin veya TS EN ISO/IEC 17020 Belgesi ile Ulaştırma Bakanlığının verdiği yetki belgesinin verildiği kurumca onaylanmış bir sureti ile birlikte istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğüne müracaat edilir. Müracaatı takiben, istasyon, il çevre ve orman müdürlüğü tarafından yerinde incelenir, gerekli şartları sağladığının tespiti ve uygun görülmesi halinde protokol düzenlenir. Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi ücreti Bakanlıkça belirtilen hesaba yatırılır.

(2) Müracaatın yapıldığı il çevre ve orman müdürlüğünce; TS 12047 ye göre alınan Hizmet Yeterlilik Belgesinin veya TS-EN ISO/IEC 17020 Belgesi Ulaştırma Bakanlığının verdiği yetki belgesinin verildiği kurumca onaylanmış bir sureti, protokolün bir örneği ve egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi ücretinin ödendiğine dair belge Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça uygun görülen istasyon için egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenir ve belge istasyon yetkilisine verilmek üzere müracaatın yapıldığı il çevre ve orman müdürlüğüne gönderilir.

(3) Bakanlık egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenleme yetkisini il çevre ve orman müdürlüklerine devredebilir. Yetki devri yapıldığında Bakanlık tarafından bastırılan Yetki Belgelerinin kullanılması zorunludur. Yetki devri ile ilgili diğer esaslar Bakanlık tarafından yayınlanacak genelge ile belirlenir.

 

(4) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi sadece bir istasyon için geçerlidir.

(5) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesinin geçerlilik süresi düzenlendiği tarihten itibaren üç yıldır. İstasyon işleteninin yeni yetki belgesi talebi doğrultusunda uygunluk koşulları devam ediyorsa bedeli karşılığı yeni yetki belgesi düzenlenmesi işlemleri başlatılır. Yeni egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenleninceye kadar egzoz gazı ölçümleri istasyonun bulunduğu yerdeki il çevre ve orman müdürlüğünce durdurulur. Egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonlarındaki faaliyetlerin sürekliliğinin sağlanması için yeni egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi talepleri üç yıl bitmeden önce Bakanlığa ya da yetkinin devredildiği il çevre ve orman müdürlüğüne yapılır. (

6) Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi almış olan istasyonlar yetki belgesi geçerliliği devam ettiği sürece egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi bedeline ilişkin yapılan düzenlemelerden muaftır.

• “Ölçüm cihazlarının kalibrasyonunun Türk Standartları Enstitüsü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Ulusal Metroloji Enstitüsü veya bu konuda yetkili kuruluşlardan alınan Kalibrasyon Sertifikalarına sahip laboratuar/kuruluşlar veya bu konuda yetkili kuruluşlardan alınan eğitim sertifikasına sahip şahıslar tarafından yapılması ve bu sertifikaların geçerlilik süresi bitiminden önce yenilenmesi gerekmektedir. “ hükmü eklenmiştir.

• Ölçüm istasyon işleteni ile ilgili “kusur” ve “suç” birbirinden ayrılmış; ilgili idari yaptırımlar her bir uygunsuzluk için ayrı ayrı tanımlanmıştır.

Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği

EGZOZ ÖLÇÜMÜ DENETİMİ VE UYGULANACAK YASAL İŞLEMLER

Egzoz Denetimleri:

4 Nisan 2009 tarih ve 27190 sayılı “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” 'ne istinaden Çevre Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasına göre yetki devri yapılan kamu kurum ve kuruluşlarının yetkili personeli denetim elemanları yetkilileri, trafik zabıtaları ile müşterek denetime çıkar, taşıtların egzoz gazı emisyon ölçüm pulu olup olmadığına bakar ve gerektiğinde ölçüm cihazları ile taşıtın egzoz gazı emisyon ölçümünü yapabilir şekline tanımlamaktadır.

Uygulanacak Yasal İşlemler

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli ve trafik zabıta elemanları ile müşterek egzoz gazı emisyon ölçüm denetimi  yapmaktadırlar.

Denetimlerde; egzoz gazı emisyon ölçümünün periyodunda yaptırılmadığının veya egzoz gazı emisyon ölçüm sonuçlarının bu Yönetmelikte belirtilen sınır değerlere aykırı emisyona sebep olduğunun tespiti halinde taşıt sahibine soruşturma zamanaşımı süresi de dikkate alınarak Çevre Kanununun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre idari para cezası verilir. Egzoz Gazı Emisyon peryotları hakkında düzenlenen  İdari yaptırım kararı ve ilgili tebligat işlemleri 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre denetimin yapıldığı il çevre ve orman müdürlüğünce yürütülür. .

 

Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm İstasyonlarının Denetimi

Egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi verilen istasyonlar bu Yönetmelik hükümleri kapsamında Bakanlıkça veya il çevre ve orman müdürlüğünce denetlenir.

İlgili yönetmeliğin 16. maddesinde belirtilen kurallara aykırı davranışta bulunan yetkili egzoz emisyon ölçümü yapan işletmelerin yetkileri tek taraflı feshedilebilir, egzoz gazı emisyon ölçümleri durdurulabilir veya durumun düzeltilmesi için süre verilebilir.

Diğer yandan yazılı ölçüm sonucunu taşıt işletenine vermeyen ve/veya Bakanlıkça belirlenen pul bedelinden farklı ücret talep eden ve/veya çift yakıt kullanan motorlu taşıtlarda her iki yakıta göre de egzoz gazı emisyon ölçümünü yapmayan ve/veya egzoz gazı emisyon ölçüm cihazlarının özelliklerinin 11 inci maddede belirtilen özelliklere uygun olmadığı tespit edilen ve/veya araç muayene istasyonu faaliyetinin daimi/geçici olarak durdurulması veya TS 12047 kapsamında Türk Standartları Enstitüsü tarafından verilen Hizmet Yeterlilik Belgesi ve/veya TS EN ISO/IEC 17020 kapsamında Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilen İşletme Yetki Belgesinin iptal edilmesi hallerinde il çevre ve orman müdürlüğüne bildirim yapılmaması hallerinde istasyon işleteninin egzoz gazı emisyon ölçüm işlemleri derhal durdurulur, protokol il çevre ve orman müdürlüğünce tek taraflı olarak feshedilir ve yetki belgesi iptal edilir. Yetki belgesi iptal edilen istasyona ait pul ve ruhsatlar ile bedellerine ait işlemler 9 uncu maddeye göre yürütülür.

Bu kapsamda, egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi iptal edilen ölçüm istasyonlarına, yetki belgesinin iptal edildiği tarihten itibaren bir yıl boyunca yeniden egzoz gazı emisyon ölçüm yetki belgesi düzenlenmez.

HAVA VE KİRLETİCİ EMİSYONLAR

Saf hava, başta azot ve oksijen olmak üzere argon, karbondioksit, su buharı, neon, helyum, metan, kripton, hidrojen, azot monoksit, karbon monoksit, ksenon, ozon, amonyak ve azot dioksit gazlarının karışımından meydana gelmiştir.

Atmosferi oluşturan bu gazların, en kararsız olanları su buharı ve karbondioksittir. Atmosferdeki su buharı miktarı, denizler, göller, nehirler ve bitkilerden buharlaşma ile artar ve bulutlardan sis, çiğ, yağmur oluşumu ile de azalır.

Su buharının bu değişkenliği, uzun sürede, bu olaylarla birbirini öyle dengeler ki, su buharının atmosferdeki miktarı değişmez.

Karbondioksit ise normalde çok küçük yer teşkil eden bir bileşendir. İnsan ve hayvanların teneffüsü ve bitkilerin fotosentez olayı ile atmosferdeki miktarı dengede tutulur.

Atmosferdeki bu kirleticiler, kirletici kaynaklarından atmosfere doğrudan verilen kirleticiler ve bu kirleticilerle, atmosferik özellikler arasındaki kimyasal olaylar sonucu oluşan kirleticiler olmak üzere iki şekilde bulunurlar.
 
Emisyon kirleticiler, havanın doğal yapısındaki bileşimi değiştiren ve katı,sıvı ve gaz formlarda bulunabilen kimyasal maddelerdir.Emisyon kirleticileri fiziksel ve kimyasal yapılarına bağlı olarak sınıflandırılabilirler. Genel anlamda emisyon kirleticileri;

Yanma Gazları (SO2,NOx,CO)

Toz

Tozda ağırmetaller

Uçucu Organik Buhar ve Bileşikler (VOC)

Flor

Klor

PAH

Dioksin-Furanlar

Radyoaktif Maddeler

vb. şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Ayrıca bazı spesifik kirleticilerin varlığınıda göz ardı etmemek gereklidir. Zira bu kirleticiler çok düşük konsantrasyon değerlerinde dahi insan sağlığını tehdit edebilmektedir. Bu kirleticiler içerisinde en önemli grup kanser yapıcı, tetrajonik ve mutajenik etkilere sahip maddelerdir. Bu kirleticilerle, atmosferik özelliklerin oluşturduğu kimyasal reaksiyonların en önemlileri ise fotokimyasal olaylardır ki, bunlardan özellikle floroklorokarbonlar, güneşten gelen zararlı UV (ultraviole) ışınlarına karşı yeryüzüne koruyan ozon tabakasında büyük tahribata yol açmaktadır. Doğal veya insan yapısı sonucu atmosfere karışan kirleticiler, her iki halde de atmosfere yayıldıkları anda hızla kimyasal reaksiyonlar oluştururlar ve hava akımları ile karışır, dağılır, yayılır ve taşınırlar. Böylece kirleticiler, kaynaktan çıkıp, alıcılara ulaştığında karakterleri değişebilir.

EGZOZ GAZI EMİSYONU KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

8 Temmuz 2005 tarih ve 25869 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik” yürürlükten kaldırılarak yerine 4 Nisan 2009 tarih ve 27190 sayılı “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği ile değiştirilen ve ilave edilen hususlar;

• Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm Yetki Belgesi düzenlenmesine dair yetki ve sorumluluğun, taşra teşkilatına devredilebilmesine olanak sağlayacak hükümler getirilmiştir.

• İl Müdürlüklerince yapılacak denetimlerde kolaylık sağlanması amacıyla Motorlu Taşıt Egzoz Gazı Emisyon Ruhsatı bedelli hale getirilmiştir.

• Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm Yetki Belgelerinin nasıl düzenleneceği, değişikliklerin nasıl ve kimler tarafından yapılacağı, kayıp, çalınma vb. hallerde ne yapılacağına dair prosedürlere açıklık getirilmiştir.

• Taşıt işleteninin Yönetmeliğe aykırı davranması halinde uygulanacak idari cezalar Çevre Kanunu ile uyumlu hale getirilmiştir.

• Yönetmelik kapsamında yer alan araç tiplerinden en az biri için TS 12047 standardını sağlayan yetkili servislere Yetki Belgesi verilmesi sınırı konulmuştur.

• Ölçüm istasyonu işleteninin yükümlülükleri netleştirilmiştir.

 

• Egzoz gazı emisyon ölçümü için her istasyonda en az bir ölçüm personeli çalıştırmak zorundadır. Egzoz gazı emisyon ölçümünde çalıştırılan personelin en az meslek lisesi motor, makine, elektrik, elektronik ve kimya bölümleri mezunu ya da bu konuda eğitim sertifikasına sahip olması ve bu konuda en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir.

• Yetki belgesi almaya haiz şartları sağlayan ölçüm istasyonlarının şehir merkezinde bulunmaması halinde, il çevre ve orman müdürlüklerince verilecek hizmetin şartları belirlenmiştir.

• Özelleştirilen araç muayene istasyonlarının egzoz emisyon ölçümü yapmak istemeleri durumunda, uygulanacak hususlar düzenlenmiştir.

• “Ölçüm cihazlarının kalibrasyonunun Türk Standartları Enstitüsü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Ulusal Metroloji Enstitüsü veya bu konuda yetkili kuruluşlardan alınan Kalibrasyon Sertifikalarına sahip laboratuar/kuruluşlar veya bu konuda yetkili kuruluşlardan alınan eğitim sertifikasına sahip şahıslar tarafından yapılması ve bu sertifikaların geçerlilik süresi bitiminden önce yenilenmesi gerekmektedir. “ hükmü eklenmiştir.

• Ölçüm istasyon işleteni ile ilgili “kusur” ve “suç” birbirinden ayrılmış; ilgili idari yaptırımlar her bir uygunsuzluk için ayrı ayrı tanımlanmıştır.

Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği

İÇ ORTAM HAVA KİRLİLİĞİ

İnsanların yaşadıkları,çalıştıkları,dinlendikleri kısaca bir günlük zaman diliminin yaklaşık %90 ını geçirdikleri ortam ta kapalı yada yarım kapalı mekanlardır.Bulunduğumuz bu mekanların havasını ise yine kendi faaliyetlerimiz sonucu oluşturduğumuz gaz,toz ve organik buhar emisyonları ile kirletmekteyiz.Öyleki bazen bina içi hava kalitesi dış ortam hava kalitesi ile kıyaslanamayacak kadar kirli olabilmektedir.

Kapalı ortamlardaki hava kalitesini etki eden faaliyetlere;

-Isıtma ve soğutma sistemleri,

-Sigara içilmesi,

-Bina yapım ve izolasyon maddeleri,

-Aşırı kalabalık

-Mobilyalar ve döşeme maddeleri ve temizlik faaliyetleri,

-Kişisel bakım faaliyetleri

-Hobi ( lehim,tamirat,ilaçlama vb) faaliyetleri,

-Elektrikli ve Elektronik ev aletlerinin çalıştırılmaları örnek olarak verilebilir.

Kapalı ortamlardaki hava kalitesinin kötü olması durumunda baş ağrısı, gözde kaşıntı, boğaz koruması, halsizlik , genizde yanma, dikkatin dağılması, işe konsantre olamama ve kokulara karşı aşırı duyarlılık yada duyarsızlık gibi şikayetler artmaktadır.
 

Ayrıca özellikle iş yerlerindeki kapalı ortamlarda çalışan yada vakit geçiren kişilerde ise daha ciddi şikayet ve rahatsızlıklara rastlanmaktadır. Bu tip şikayetlere neden olan kapalı ortamlar( bina içi mekanlar) hasta binalar buralardan kaynaklanan sorunlar ise hasta bina sendromları olarak tanımlanmaktadır. Kapalı ortamlardaki hava kalitesini etkileyen gazlar ve tozlar gibi kirleticilerin konsantrasyonları yetersiz havalandırma, uygun olmayan sıcaklık ve nem durumlarında artarak riskli durumların oluşmasına katkı sağlamaktadırlar.

Bu nedenle kapalı alanlarda maruz kalınan risk ve tehlikelerin tespiti son derece önemlidir. Bu konuda yapılmış olan pek çok çalışma ve bu çalışmalar sonucunda belirlenmiş olan limit değerler mevcuttur.İnsan sağlığına etki eden iç ortam kirleticilerinin çoğu hayatın vazgeçilmez birer parçasıdır. Bu maddeler fiziksel ve kimyasal özellikleri sebebiyle uçuculuk göstermektedirler. Bu nedenle iç ortam hava kalitesinin tespiti ve kirleticilere yönelik alınacak tedbirler insan sağlığı açısından çok önemlidir.

EMİSYONLARIN ÖNLENMESİ VE KONTROL ALTINDA TUTULMASI

Sanayi tesislerinin kuruluşunda ve işletilmesi esnasında gerekli tedbirlerin alınmaması uygun teknolojilerin kullanılmaması ve kontrolsüz proses uygulamaları kirletici emisyonların oluşumuna neden olmaktadır.

Kirletici Emisyonları kontrol etmek için önce kirleticilerin kaynaklarını tespit etmek gereklidir. Kirleticilerin oluşum sebeplerini ortadan kaldırmak ve ya en aza indirecek tedbirleri almak muhtemel kirliliğin önlenmesinde yapılabilecek ilk işlemdir. Şayet tüm tedbirlere rağmen bu kirliliğin oluşumunun engellenememesi söz konusu olduğunda ise yapılabilecek işlem bu kirliliğin giderimine yönelik işlemlerin uygulanmasıdır.

Kirletici emisyonları önleme yada giderme amacıyla yapılacak işlemler 3 grupta incelenebilir:

-Emisyon oluşumuna neden olacak işlemler öncesi alınan tedbirler.

-Emisyonun oluşumu esnasında uygulanacak tedbirler

-Emisyon oluşumu sonrasında kirliliği giderime yönelik tedbirler.
 

En önemli ve en yaygın hava kirliliği kaynakları katı, sıvı ve gaz yakıtların kullanıldığı yakma prosesleridir. Bu proseslerden oluşan kirliliğin önlenmesi veya giderilmesi için Yakma öncesinde kullanılacak yakıtın desülfürisazyon işlemine tabi tutulması ile muhtemel KÜKÜRT emisyonu oluşumunu engellenebilecek yada yasal sınırlar altına düşürülmesi sağlanacaktır.

Yakma esnasında uygulanacak bazı yöntemler ile ise gerek kullanılan yakıt gerekse uygulanan proses neticesinde oluşan NOx, SO2, CO ve CO2 gibi kirletici yanma ürünlerinin kontrol edilmeleri veya yasal sınırlar altına düşürülmesi mümkündür. Bu yöntemlerden bazıları ; sisteme beslenen havanın ayarlanması ( artırma/azaltma), atık baca gazının belli oranda sisteme geri beslenmesi, yakma sisteminde yapılabilecek modifikasyonlar ve yakma sistemi içine adsorplayıcı maddeler (kalsiyum,potasyum gibi) ilave etmek şeklinde tanımlanabilir.  

Yakma işlemi neticesinde oluşan ve alınan tüm önlemlere rağmen yasal sınırlar üstünde değerlere sahip kirliliklerin oluşması durumunda ise bu kirliliği giderecek/yasal sınırlar altına düşürecek işlemler uygulanabilir. Fiziksel yada kimyasal filtrasyon sistemleri kirlilik giderimi konusunda yapılabilecek işlemlerdir. Özellikle Klor,Flor,Dioxsin,Furan, VOC,PAH gibi kirletici parametrelerin giderimi konusunda kompleks filtrasyon sistemlerinin kullanılması gereklidir.

HAVA KİRLİLİĞİNE KARŞI ALINABİLECEK ÖNLEMLER

-Hava kirliliğinin yoğun olduğu büyük illerimizde kaliteli ve temiz linyitin yakılması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

-Kentsel ısınmada doğal gazın kullanımının artırılması ve yoğun hava kirliliği yaşanan illerimize doğal gazın götürülmesi gerekmektedir.

-Yakıtların tekniğe uygun olarak yakılabilmesi için kazanın, yakıtın yanma özelliğine göre standartlarına uygun olarak üretilmesi ve uygun yanma şartlarının sağlanması gerekmektedir. Kazan yakıcıların periyodik zamanlarda eğitilerek, uygun yakma kurallarını öğrenmeleri sağlanmalıdır.

-Büyük ısıtma sistemlerine filtre takma zorunluluğu getirilmelidir.

-Sadece uçucu kül için elektrofiltre bulunan termik santrallere desülfürizasyon tesislerinin de zorunlu olarak kurdurulması sağlanmalıdır.

-Bina projelerinde, baca ve kazanın konacağı yer standartlara uygun olmalı ve ısı yalıtımına önem verilmelidir.

 

-Motorlu taşıtlar için; karbüratör ayarı şartı getirilmeli portatif CO ve HC için kurşuna dayanıklı katalizörler veya oksidasyon katalizörleri kullanılmalı, sekonder hava NOX için egzoz gazı resürkülasyonu uygulanmalıdır. Almanya’ da olduğu gibi benzindeki kurşun miktarı 0.15 gr/lt seviyesine indirilmeli ve kademeli olarak kurşunsuz benzine geçilmelidir.

Atmosferdeki kükürt ve azot oksit emisyonlarının azaltılması uzun vadede gerçekleştirilecek bir işlem olduğundan çevrede yarattıkları olumsuz etkileri nedeniyle emisyonlarının azaltılması için gereken önlemlerin vakit kaybetmeden alınmasının zorunluluğu açıkça görülmektedir. Bunun yanında acil önlem olarak bir bölgede hava kirliliği, teknolojik önlemler tespit edilerek dikkatle gözden geçirilmeli ve uygulanmalıdır. Asit depolanması sorununa bilimsel yönden çözüm yolları ararken, zarar tespitleri yapılmalı ve ekosistem detaylı bir şekilde incelenmelidir. Ayrıca problem politik ve bilimsel olarak benimsenmelidir.

1950 lerden beri hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerini gösteren kanıtlar vardır. 1980 sonları 1990 larda ise yeni epidemiyolojik çalışmalarla hava kirliliğinin sağlığa etkileri gösterilmiştir.

Bu çalışmalar önce ABD ve Avrupa ülkelerinde yapılmış, daha sonra pek çok ülkede de benzer çalışmalar ile sağlığın olumsuz etkilendiği gözlenmiştir. Bu çalışmalarda ölümler, hastaneye başvurular gibi sağlık göstergeleri ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonunun ilişkisi aranmış ve her ikisinin birlikte artış veya azalış gösterdiği belirlenmiştir.

Hava kirleticilerindeki günlük artışlar çeşitli akut sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Örneğin kirletici konsantrasyonunda artma astma ataklarında artışa yol açmaktadır. Kirleticilere uzun süreli maruz kalım ile sağlıkta kronik etkiler ortaya çıkmaktadır.

ABD ve Hollanda'da yapılan çalışmalarda hava kirliliği olan bölgelerde yaşayanların ömrünün, kirliliğin olmadığı bölgelerde yaşayanlara göre 1-2 yıl daha kısa olduğu belirlenmiştir.

Yalnızca gelişmekte olan ülkelerde havada bulunan partiküler madde ve kükürt dioksit nedeniyle yılda 500,000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.

Hava kirliliğinin sağlık etkisi öksürük ve bronşitten, kalp hastalığı ve akciğer kanserine kadar değişmektedir. Kirliliğin olumsuz etkileri sağlıklı kişilerde bile gözlenmekle birlikte, bazı duyarlı gruplar daha kolay etkilenmekte ve daha ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır (Tablo.2). Bu gruplardan biri yaşlılardır. Fizyolojik kapasitesi ve fizyolojik savunma mekanizması fonksiyonlarındaki azalma, kronik hastalıklardaki artma nedeniyle yaşlılar normal popülasyondan daha duyarlıdır, bu nedenle daha kolay etkilenmektedir. Küçük çocuklar savunma mekanizması gelişiminin tamamlanmaması, vücut kitle birimi başına daha yüksek ventilasyon hızları ve dış ortamla daha sık temas nedeniyle daha fazla riske sahip diğer bir gruptur. Yaş yapısı yanısıra hava yolunda daralmaya yol açan hastalıklar da kirleticilere duyarlılığı artırmaktadır.

Yapılan çalışmalar kirlilik arttıkça astma ve kronik obstrüktif akciğer hastalıkları (KOAH) gibi hastalıkların alevlenmelerinde artış olduğunu göstermiştir. Kalabalık yaşam, yetersiz sanitasyon, beslenme yetersizliği gibi düşük yaşam standartları da duyarlılığı etkileyen faktörlerdendir. Bu koşullarda yaşayanlar enfeksiyon hastalıkları sorunları ile karşı karşıyadır ve yetersiz sağlık hizmeti almaktadırlar. Bu nedenle hava kirliliğinin sonuçlarından daha fazla etkilenilmektedir.

ÇEVRE İLE İLGİLİ KANUN, YÖNETMELİK VE TEBLİĞLER

Çevre sorunlarının artması, çevre ile ilgili tedbirlerin alınması gereğini ortaya çıkarmıştır. Çevresel değerlerin hukuki güvence altına alınması amacıyla çevreye ilişkin hükümler bir çok ülkede Anayasa, Kanun ve Yönetmeliklerde yer almaya başlamıştır.

Dünyada küresel bir boyut kazanan sanayi kaynaklı çevre kirliliği, çevrenin korunması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ilgili koruma ve kullanım esaslarının belirlenmesine yönelik uluslararası antlaşmalar, çevre ile ilgili yargı kararları ve bu yargı kararları sonucu ortaya çıkan içtihatlar çevre hukuku ile ilgili gelişmelerdir. Çevre hukuku ile ilgili gelişmeler ilk olarak 1982 Anayasasının 56. Maddesinde: "Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşamak hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların görevidir." ibaresiyle yer almıştır. Anayasada bu hükmün ve hakkın yer alması çevre mevzuatının da ülkemiz açısından geliştirilmesini ve uygulanmasını zorunlu hale getirmiştir. İlk Çevre Kanunu 09.08.1983 tarihinde 2872 sayı ile yayınlanmıştır.

4 Temmuz 2011 tarih ve 27984 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazetede, 644 Sayılı "Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" ile 645 Sayılı "Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname " yayımlandı.

ÇEVRE HUKUKU

 

Çevre sorunlarındaki artış aynı zamanda çevre ile ilgili tedbir alınması gerekliliğini de ortaya çıkarmış, çevresel değerlerin hukuki güvence altına alınması amacıyla çevreye ilişkin hükümler Anayasa, Kanun ve Yönetmeliklerde yer almaya başlamıştır.

Küresel bir boyut kazanan çevre kirliliğinin önlenmesi, çevrenin korunması, iyileştirilmesi, doğal kaynaklarla ilgili koruma ve kullanım esaslarının belirlenmesine yönelik uluslararası antlaşmalar, çevre ile ilgili yargı kararları ve bu yargı kararları sonucu ortaya çıkan içtihatlar çevre hukuku ile ilgili gelişmelerdir.

Çevrenin korunması ve çevre kirliliği problemi, kirliliğin kaynağı olan ülke ile sınırlı kalmamakta dünya üzerinde var olan diğer devletleri ve insanları da etkilemekte ve ilgilendirmektedir. Bunun tabi sonucu olarak, çevre ile ilgili birtakım devletler arası düzenlemelerin yapılması da zorunluluk olduğundan, çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi için bir takım devletlerarası çalışmalar ve toplantılar düzenlenmiştir. Çevre sorunları tüm dünyayı etkilemekte ve bu nedenle uluslararası düzeyde çözüm yolları aranması gerekmektedir.

Bu çalışmaların ilki 1913 yılında yapılan Bern Konferansıdır. Bu konferansı 1923 yılında Paris ve Londra’da yapılan konferanslar izlemiştir. Bundan sonra da birçok devletler arası toplantılar tertip edilmiştir.

 

 

Çevre kirliliğinin tespiti ile ilgi analiz veya ölçüm sonucu, fotoğraf, kamera görüntüsü, tutanak vb. deliller Savcılığa intikal ettirilmektedir. Cumhuriyet Savcısı yaptığı değerlendirme sonucu, kamu davası açılması istemli olarak dosyayı Sulh Ceza Mahkemeleri’ne göndermekte veya Kamu Adına Takibata Mahal Olmadığına karar vererek Müştekiye (ihbar edene) bilgi vermektedir. Kamu Adına Takibata Mahal Olmadığına Dair Karar ise genellikle Valilikler tarafından Ağır Ceza Mahkemeleri nezdinde temyiz edilmektedir.

 

Çevre Mevzuatı kapsamında Çevre ve Orman Bakanlığı' nın ilgili birimlerince gerçekleştirilen çevre denetimleri sonucunda uygunsuzluk tespit edilmesi halinde adli ve idari yaptırımlar uygulanmaktadır.

İdari Nitelikte Cezalar: 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden yayımlanan yönetmeliklerde belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak atık ve artıkları taşımak, depolamak, uzaklaştırmak, gürültüye neden olmak vb. suçlar nedeni ile uygulanan para cezaları ve faaliyetten men cezaları idari nitelikte cezalardır.İdari para cezaları Çevre Kanununun 20. Maddesinde, faaliyetlerin durdurulması ile ilgili cezalar ise Çevre Kanununun 15. Maddesinde düzenlenmiştir.

Adli Nitelikteki Cezalar: 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun Çevreye Karşı Suçlar başlıklı 2. Bölümünde yeralan 181-182 ve 183. Maddeleri,  çevre kirliliğine neden olduğu tespit edilen gerçek ve tüzel kişilere uygulanacak adli para cezaları ve hapis cezalarını içermektedir. Bu nedenle çevre denetim görevlileri tarafından çevre kirliliğinin tespiti halinde idari nitelikte ceza uygulanmasını takiben, çevre kirliliğine neden olma fiilinin Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri kapsamında değerlendirilerek kamu davası açılması için Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmaktadır.

ÇEVRECİ

Endüstri genellikle çevresel sorunların başlıca kaynağı olarak sunulmakla beraber, Avrupa'nın endüstri sektörü aslında çevreye etkisini azaltma hususunda hane tüketimi ve özel ulaşım gibi alanlardan daha fazla ilerleme kaydetmiştir.

Bu durum kısmen endüstrinin çevresel düzenlemenin ilk hedefi olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca milyonlarca kişiyi yaşam tarzlarını ve alışkanlıklarını değiştirmeye ikna etmektense birkaç bin şirketi değişiklik yapmaya zorlamak daha kolaydır. Üçüncü bir faktör ise ağır sanayinin bırakılması eğilimindeki artıştır. Avrupa endüstrisi giderek genel olarak daha çevre dostu ve akıllı katma-değerli ürünler olan hizmetler sunmaya yoğunlaşmaktadır.

Giderek daha çok sayıda televizyon, DVD, PC, dizüstü bilgisayar, cep telefonu, müzik seti ve mutfak aletleri alıyoruz ve bunları giderek daha sık olarak yenileriyle değiştiriyoruz.

Haneler Avrupa'da kullanılan elektriğin % 28,8'ine karşılık gelmekte olup, hanelerin elektrik tüketimi artmaktadır. Ayrıca daha az kişi için daha büyük evler yaparken, evlerimizde de daha fazla enerji harcıyoruz.

Kısıtlı enerji kaynakları ve küresel ısınma tehdidini göz önünde bulunduran birçok şirket ve kuruluş yalnızca çevreci ürünler tasarlamak ve üretmekle kalmıyor sosyal sorumluluk projelerinde de bu konuya yoğunlaşıyor. Bazı şirket ve kuruluşlar tüketicisini bu konuda bilinçlendirmeyi hedeflerken bazıları da hammadde ve malzeme sağladığı tedarikçi şirketleri daha çevreci olmaya davet ediyor.

 

Eksoz Emisyon Cihazı, Eksoz Emisyon Cihazı Fiyatları, Egzoz Emisyon Cihazları, Egzoz Emisyon Pulu, Egzoz Emisyon Ölçüm Cihazı Fiyatları, Egzoz Emisyon Ölçüm Cihazı Fiyatı, Gaz Analiz Cihazı, Gaz Analiz Cihazı İkinci El, Gaz Analiz Cihazı Fiyatları, Gaz Analiz Cihazı Nedir, Gaz Analiz Cihazı Fiyat, Portatif Analiz Cihazı, Egzoz Gaz Analiz Cihazı, Klima Gaz Dolum Cihazı, Gaz Analiz Cihazlari, Lpg Ayar Cihazı, Gaz Ayar Cihazı, Lpg Ayar Cihazı Fiyatları, Lazerli Far Ayar Cihazı, Lpg Ayar Cihazları, TSE 12047 Belgesi, Egzoz Emisyon Pulu Ücreti, Egzoz Emisyon Pulu Nedir, Egzoz Emisyon Pulu Veren Yerler, Egzoz Emisyon Pulu Fiyatı, Egzoz Emisyon Pulu Nereden Alınır, Egzoz Emisyon Pulu Forum, Toyota Corolla Egzoz Emisyon Pulu, Toyota Club Egzoz Emisyon Pulu, Eksoz Emisyon Cihazı, Eksoz Emisyon Cihazı Fiyatları, Egzoz Emisyon Cihazları, Egzoz Emisyon Pulu, Egzoz Emisyon Ölçüm Cihazı Fiyatları, Egzoz Emisyon Ölçüm Cihazı Fiyatı, Gaz Analiz Cihazı, Gaz Analiz Cihazı İkinci El, Gaz Analiz Cihazı Fiyatları, Gaz Analiz Cihazı Nedir, Gaz Analiz Cihazı Fiyat, Portatif Analiz Cihazı, Egzoz Gaz Analiz Cihazı, Klima Gaz Dolum Cihazı, Gaz Analiz Cihazlari, Lpg Ayar Cihazı, Gaz Ayar Cihazı, Lpg Ayar Cihazı Fiyatları, Lazerli Far Ayar Cihazı, Lpg Ayar Cihazları, TSE 12047 Belgesi, Egzoz Emisyon Pulu Ücreti, Egzoz Emisyon Pulu Nedir, Egzoz Emisyon Pulu Veren Yerler, Egzoz Emisyon Pulu Fiyatı, Egzoz Emisyon Pulu Nereden Alınır, Egzoz Emisyon Pulu Forum, Toyota Corolla Egzoz Emisyon Pulu, Toyota Club Egzoz Emisyon Pulu